Yahudilik Ve Dini Çoğulculuk

Yahudiliğin erken dönemlerinde şiddeti yoğun olan “biz ve diğerleri” ayrımı 19. yüzyılda Aydınlanma hareketinin Yahudilere de sıçramasından sonra hafiflemiştir. Dünyaya entegre olma kurtuluşa bir yol olarak düşünülmüştür. Bu yeni kurtuluş yolu seküler Yahudiliğin umudu olmuştur. Fakat 18. yüzyılda ortaya çıkan bu seküler söylem iki zıt formülasyona yol açtı. Biri, başkalarının arasında erime arzusu ve tarihin ağır kamburundan kurtulma; diğeri, bir ulus ve coğrafya altında birleşme. 19. Yüzyılın sonlarından itibaren bunlardan ikincisi egemen olmaya başlamış ve bu süreç bir devletin kuruluşuyla neticelenmiştir.