Vitamin Biyokimyasının Alfabesi

“Polonyalı biyokimyacı Kazimierz Funk tarafından ilk kez 1912 yılında pirincin dış katmanından beriberi hastalığının önlenmesinde etkili olabilecek bir molekül keşfedildi. Bu molekül sonradan “B1 vitamini" olarak tanımlanacak olan “tiamin” idi. Yapısında amin grubu içermesinden dolayı, Funk bu molekül için “yaşam için gerekli amin” anlamına gelen “vitamine” ifadesini kullansa da, O’nun bu varsayımı sonraki yıllarda C vitaminin bulunuşu ile geçerliliğini koruyamamış ve C vitamini yapısında amin grubu içermemesi nedeniyle Funk’ın “vitamine” terminolojisinin sonundaki ‘‘e” harfi çıkartılarak molekül ‘‘vitamin” diye kısaltılmıştır. Her ne kadar Funk’un varsayımının sonraki yıllarda çürütülmesi söz konusu olmuş olsa da, diyetteki eksiklerinin giderilmesi sonucu başka hastalıkları da önleyici vitaminlerin olabileceğini ileri sürmesi (B3 [anti-pellegra], C vitamini [anti-skorbüt] ve D vitamini [anti-raşitik] gibi), yapmış olduğu vitamin izolasyonları yanında ilk vitamin formülasyonunu gerçekleştirmesi ve vitaminler ile ilgili ilk kitabı kaleme alması bakımından, araştırmacının vitaminler ile hastalıklar arasındaki ilişkinin temellerinin atılmasında ve temel-klinik biyokimya biliminin gelişmesinde büyük katkısının olduğu yadsınamaz bir gerçektir.

Araştırdığımız kadarı ile ülkemizde birçok kıymetli hocamızın kaleme aldığı “vitaminler” konu başlıklı kitap bölümleri ve ders notları vb. yazıldığı görülmüş, fakat yalnızca “vitaminlerden” oluşan özellikle tıbbi biyokimya alanında bir kitabın olmadığı farkedilmiştir. Ayrıca öğrencilerimizden gelen dönütler ve talepler de bizim için teşvik edici güç olmuş ve geçtiğimiz yıllarda kaleme aldığımız “Sağlık Bilimleri için BİYOKİMYA” adlı ders kitabında, “suda” ve “yağda” çözünen vitaminler adlı önceki bölümlerin içerikleri genişletilmiş (özellikle vitaminlerin; yapısı, biyokimyasal tepkimelerdeki koenzim rolleri, emilimleri, transportları ve metabolizmaları, eksiklik- toksisite durumları ve klinik önemleri detaylandırılmış, bunların yanında her vitamin için “ölçüm yöntemleri” diye yeni bir alt başlık eklenmiştir), içeriğin daha iyi anlaşılması adına yeni tablolar ve özel olarak tümü vektörel çizimlerimiz ile gerçekleştirilen şekiller eklenerek görsellik ön plana çıkartılmış, ayrıca yeni bir bölüm olarak “vitajenler” kısmı eklenerek ‘‘Vitamin Biyokimyasının Alfabesi” adlı kitabımız, siz değerli okuyucularımızın takdirine sunulmuştur.

Özenle ve büyük bir çaba ile kaleme aldığımız kitabımızın öncelikli hedefi ülkemizin biyokimya bilimine sürekli ve kalıcı bir kaynak oluşturmaktır. Bu doğrultuda eserin hedef kitlesi; tıp fakülteleri ve diğer sağlık bilimlerinde biyokimya eğitimi gören lisans/yüsek lisans öğrencilerimizin (diş hekimliği, eczacılık ve veteriner fakülteleri başta olmak üzere ismini sayamadığımız biyokimya eğitimi ile ilişkili diğer enstitüler, fakülte ya da yüksekokullar) yanında, doktora/tıpta ve diş hekimliğindeki uzmanlık öğrencileri, asistanlığa ya da doçentliğe hazırlanan adaylar ama daha da ötesi, okumayı ve kendini güncel tutmayı seven tüm biyokimya araştırmacıları ve eğiticileridir. Kitabı okuyan tüm kitleye faydalı olmasını umuyor ve diliyoruz.

Kıymetli ailem başta olmak üzere, üzerimde emeği geçen tüm hocalarıma, Kafkas Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Biyokimya Anabilim Dalı’nda bulunan tüm mesai arkaşlarıma, bu kitabın tasarlanmasında bana ilham kaynağı olan başta; sayın Prof. Dr. Hafize UZUN’a ve kitaplarını severek okuduğum sayın Prof. Dr. Hatice PAŞAOĞLU ve sayın Prof. Dr. Figen GÜRDOL’a, daha önceki kitap bölümlerimizde desteklerini esirgemeyen sayın Dr. Öğr. Üyesi Gülizar ÖZBOLAT’a ve sevgili öğrencim Öğr. Gör. Yusuf ŞİMŞEK’e, kendisinden çok şey öğrendiğim ve aynı zamanda bu kitabın son halinin verilmesinde değerli katkılar sunan sayın Dr. Öğr. Üyesi Musa Yılmaz’a, Nobel Tıp Kitabevi’nin tüm çalışanlarına ve son olarak bizleri kırmayarak kitabın sunuş kısmını kaleme alan ve değerli görüşleri ile onore eden, desteklerini her daim yanımızda hissettiğimiz, tıbbi biyokimya eğitimine gönül vermiş sayın Prof. Dr. Ferhan Girgin SAĞIN hocamıza en içten şükranlarımı sunarım. Vitamin Biyokimyasında Dr. Funk’un açmış olduğu yolda, bir çakıl taşı olma umudu ile…

Doç. Dr. Hüseyin Fatih GÜL