Türkçede Işteş Çatı Bilal Uysal

Dil, insanların duygu ve düşüncelerini ifade etmede kullandıkları en önemli araçtır. İnsan, duygu ve düşüncelerini dil ile mümkün olabildiği kadar ayrıntılı anlatabilmeyi amaçlar. Bu ayrıntılar, dilin birtakım imkanlârını gerekli yerlerde kullanmakla ifade edilebilir. Çatı kategorisi bu ayrıntıları ifade etmek için kullanılabilecek imkânlardan birisidir. Bu çalışmada Türkçede işteş çatı yalnızca Cumhuriyet dönemi eserlerinden hareketle ele alınmış, işteş çatı oluşturan yapılar ve işlevleri tespit edilmiştir.

Türkçede yüklem, cümlelerin kurucu ve temel ögesidir. Tek kelimeden (yüklem) meydana gelen cümlede bile, yüklem bize anlamsal boyutu ve biçimsel özellikleri sayesinde pek çok bilgi verir. Özne ve diğer ögelerle ilgili birtakım bilgiler yüklemde kaydedilmiştir. Yüklem bize cümlenin öznesinin belirli belirsiz oluşu, eylemden öznenin veya nesnenin etkilenmesi, özne çoğulsa eylemin birlikte mi karşılıklı mı yapıldığı, eylemi öznenin yapması veya başkasına yaptırması gibi durumlar hakkında bilgi vermektedir. İşte bütün bu durumlar Türkçede çatı konusunun kapsamı içerisine girmektedir. Çatı kategorisinde işteş çatı, mutlaka çokluk özneye sahip olması bakımından diğer çatılardan ayrılır. Türkçede işteş çatı oluşturan yapılar ve işteş çatı işlevleri çalışmanın konusunu oluşturmaktadır.