Türk Tarihçiliğinde Tezler-Teoriler Kolektif

Yazarlar: Mehmet Öz - Cenk Reyhan - Ufuk Özcan - Hakan Reyhan - Mustafa Alican - Mehmet Kaan Çalen - Cangül Örnek - Fuat Hacısalihoğlu - Ulaş Töre Sivrioğlu - Sedat Gencer - İbrahim Kuran

Modernleşme olgusu, 19. Yüzyıldan itibaren, diğer bilim alanlarını olduğu gibi tarihçiliği de derinden etkiledi ve yeniden inşa etti. Yüzlerce yıllık bir tarihçilik geleneğine sahip bu topraklarda, modernleşme süreçlerine bağlı olarak belirginleşen ideolojilerin kendi değerler dünyası çerçevesinde icat ettikleri tarih düşünceleri, dönemin tarihçilerini doğrudan ya da dolaylı olarak biçimlendirdi.

Modern Türk tarihçiliğinin ivme kazandığı Osmanlı'nın son dönemlerinde başlayan, cumhuriyetin kurulmasıyla daha netlik kazanan süreç içerisinde tarihçiler, kaçınılmaz olarak ideolojilerin yan ürünleri olan tarih düşüncelerinden, tezlerinden ve de perspektiflerinden farklı şekilde etkilendi.

Türk Tarih Tezi, tarihçiler arasında Cumhuriyetin erken dönemlerinde kabul gördü. Yıllar içinde (ağırlıklı olarak 1940 ve 1950'lerde) bu teze karşı çıkarak sırasıyla, Mavi Anadolucu Tarih Tezini ya da Muhafazakâr Anadolucu Tarih Tezini benimseyenler oldu. Ağırlıklı olarak 1950-1970'lerde ise Marksizmin doğu halklarının tarihine ilişkin geliştirdiği Asya Tipi Üretim Tarzı tartışmalarına ilgi duyanlar çıktı. Aynı yıllarda bu kez siyasallaşmış Müslüman Türk milliyetçilerinin geliştirdiği Türk İslam Sentezi'nin bir söylemi olarak ortaya çıkan, Türk Cihan Hâkimiyeti Mefkûresi bazı tarihçilerce benimsendi. Bütün bu tez ve teorilerin Türk tarihçiliği için ne anlama geldiği ise neredeyse hiç konuşulmadı.

Bu kitapta, Türk Tarih Tezi'nden, teritoryal temelli tarih görüşüne, Marksist bir tarih yaklaşımı olarak Asya Tipi Üretim Tarzı'ndan, geri kalmışlığın ya da az gelişmişliğin tarihine, Türk-İslam Sentezi'nden Garbiyatçılık'a kadar pek çok tez ve teori ilk defa derinlemesine tartışmaya açılıyor.