Türk Hukuk Sisteminde Uzlaştırma Kurumu Ebubekir Yıldırım

Esasında bu çalışmanın temel şeklini Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilim Dalı Ceza ve Ceza Muhakemesi Anabilim Dalında yapmış olduğum ve yüksek lisans tezi olarak kabul edilen “6763 Sayılı Kanunla Yapılan Değişiklikler Işığında Türk Hukuk Sisteminde Uzlaştırma Kurumu” adlı çalışma oluşturmaktadır. Yüksek lisans tezinde 24.11.2016 tarih ve 6763 sayılı Kanun ile yapılan değişiklikler ile birlikte Türk hukuk sisteminde daha etkin bir şekilde uygulanmaya başlayan uzlaştırma kurumu incelenmiştir. Söz konusu yüksek lisans tezini kitaplaştırmayı düşünürken 17.10.2019 tarih ve 7188 sayılı Kanun ile yine uzlaştırma kurumu ile ilgili bir takım değişiklikler yapılmıştır. Yapılan değişiklikler de iş bu çalışmaya işlenmiş ve şu an Türk hukuk sisteminde uygulanan uzlaştırma kurumu ile ilgili güncel bir çalışma ortaya çıkmıştır.

Hukuk sistemimize 01.06.2005 tarihinde dâhil olan uzlaştırma kurumundan istenilen verimin alınamayışı sonucunda uzlaştırma kapsamına giren suçların sayısının arttırılması ve uzlaştırmanın daha kurumsal bir hale getirilmesi amacıyla 24.11.2016 tarih ve 6763 sayılı ve 17.10.2019 tarih ve 7188 sayılı Kanunlar ile kapsamlı değişiklikler yapılmıştır.

Yapılan değişikliklerle birlikte soruşturulması ve kovuşturulması şikâyete bağlı suçlara ek olarak şikâyete bağlı olup olmadığına bakılmaksızın uzlaştırma yoluna gidilebilecek suçların sayısı arttırılmış ve etkin pişmanlık hükümlerine yer verilen suçlara ilişkin sınırlamanın kaldırılması suretiyle uzlaştırma kurumunun uygulanma alanı genişletilmiştir. Bu çalışmamızda hangi suçların uzlaştırma kapsamına alındığı açıklanmış ve maddeler halinde sıralanmıştır.

Çocukların işlediği suçlar açısından ise uzlaştırma kapsamına giren suçlara eklemeler yapılarak uzlaştırma kapsamı oldukça genişletilmiştir. Çocuklar için üst sınırı üç yılı aşmayan hapis veya adli para cezasını gerektiren suçlar bakımından da uzlaştırma yoluna gidilmesi düzenlenmiştir. Hangi suçların çocuklar bakımından uzlaştırma kapsamına dâhil edildiği çalışma içerisinde açıklanmıştır.

Ceza İşleri Genel Müdürlüğü bünyesinde uzlaştırma kurumunun etkin bir şekilde uygulanmasını sağlamak için Alternatif Çözümler Daire Başkanlığı kurulmuştur. CMK m. 253’e yeni bir fıkra eklenerek uzlaştırmacı olarak görev alacakların nitelikleri ile eğitim, sınav ve denetimlerine ilişkin usul ve esasların Adalet Bakanlığınca çıkarılan yönetmelikle düzenleneceği hüküm atına alınmıştır. Bu hüküm dayanak alınarak Ceza Muhakemesinde Uzlaştırma Yönetmeliği 05.08.2017 tarihli Resmi Gazetenin 30145 Sayısında yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Çalışma içerisinde uzlaştırmacıların niteliği, sınavları, görev ve sorumlulukları açıklanmaya çalışılmıştır.