Ticari Işlemlerde Taşınır Rehni Kemal Şenocak

Taşınır rehninin kurulmasında 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun kabul ettiği ana esas, teslim şartlı taşınır rehnidir. Teslimin şart tutulmasının nedeni, herkese karşı ileri sürülebilecek olan aynî hakkın varlığının rehin zilyetliği yoluyla herkese karşı aleniyet kazanmasıdır. Teslimsiz taşınır rehni ise Türk hukukunda istisnaidir. Ne var ki, özellikle ticaret hayatında, krediye hızlı ulaşabilmek ve aynı zamanda ticari faaliyeti de sürdürebilmek amacıyla, teslimsiz rehinlere daha fazla ihtiyaç duyulur.

Taşınırlar üzerinde zilyetlik devredilmeksizin, sicile tescil ile rehin tesis edilmesi hukuk sistemimize yabancı değildir. Nitekim yürürlükten kalkmış olan1447 sayılı Ticari İşletme Rehni Kanunu da, bu şekilde rehin tesisine imkân veren bir kanundu. Ancak, rehin konusunda Kıta Avrupası ve Amerikan Hukuku’nda ortaya çıkan gelişmeler ve ticaret hayatının dinamikleri karşısında anılan bu kanunun yetersiz kalması, kanun koyucuyu yeni bir düzenleme yapmaya itmiştir. Bu kapsamda 28 Ekim 2016 tarih ve 29871 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmak suretiyle, 6750 Sayılı Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu 1 Ocak 2017 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Böylece her ne kadar kanun gerekçesinde açıkça ifade edilmemiş olsa da, Birleşmiş Milletler Uluslararası Ticaret Hukuku Komisyonu’nun-UNCITRAL (The United Nations Commision on International Trade Law) Teminatlı İşlemler Model Kanunu’nu ve Teminatlı İşlemlerde Kanun Koyma Kılavuzu’ndaki tavsiyeler dikkate alınarak, ticari işlerde teslimsiz rehni yeniden düzenlemiştir.

6750 Sayılı Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu’nun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren, bu konuda birçok değerli bilimsel çalışma yapılmış, konu Türk hukuk öğretisinde kapsamlı bir şekilde ele alınmıştır. Elinizde tuttuğunuz bu çalışma ise, konunun birden çok boyutunu bir arada ele alan ilk çalışmadır. Temelde medeni hukuka ait bir alan olsa da rehin hukukunun –özellikle ticari işlemlerde kurulacak rehinler bakımından- ticaret hukuku ve icra iflas hukuku ile kesiştiği birçok nokta bulunmaktadır. Bu çalışmada ticari işlemlerde taşınır rehni, disiplinler arası bir bakış açısı ile ve konunun bütünlüğü göz önünde bulundurularak ele alınmaya çalışılmıştır.

Bu vesile ile gerek kaynaklara ulaşmak konusundaki gerekse çalışmanın tashihlerindeki yardımlarından dolayı İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Medeni Hukuk Anabilim Dalı’nda ve Medeni Usul ve İcra İflas Anabilim Dalı’nda görev yapan araştırma görevlilerine teşekkür ederiz. Ayrıca çalışmanın basımını titizlikle gerçekleştiren başta Y. Ziya Gülkök ve Muharrem Başer olmak üzere, Yetkin Yayınevi’nin tüm çalışanlarına emekleri için teşekkürlerimizi sunmak istiyoruz." (Önsözden)