Teoriden Uygulamaya Türkiye'de Kamu Özel Işbirlikleri - Uğur Emek

Altyapı hizmetleri ekonomik kalkınmanın, işgücünün ve sosyal refahın artmasına çeşitli kanallardan katkı sağlamaktadır. Bir taraftan nüfusun giderek artması, diğer taraftan da mevcut tesislerin yenilenmesi ihtiyacı nedeniyle, dünya genelinde ve Türkiye özelinde altyapı yatırımlarının finansmanına giderek daha fazla ihtiyaç duyulmaktadır. Bu çerçevede, Türkiye’de şehir hastaneleri, havalimanları, karayolları, köprüler ve yat limanları gibi altyapı hizmetlerinin sağlanmasında sıklıkla Kamu-Özel İşbirliği (KÖİ) yöntemine başvurulmaktadır.

      Bu çalışma altyapı yatırımlarının gerçekleştirilmesinde son yıllarda öne çıkan KÖİ yöntemini teori, uluslararası gelişmeler ve uygulama açısından Türkiye örneğinde ele almaktadır.

     Bir görüşe göre ‘’KÖİ elin taşıyla elin kuşunu vurma yöntemidir.’’ Diğerleri de ‘’KÖİ projelerinin vergi mükellefleri ve hizmet kullanıcıları üzerine yıllarca sürecek bir borç yükleyeceğini’’ ileri sürmektedir.

      Bu iki uç görüşün doğruluğunun test edilebilmesi, uzun süreli ve karmaşık KÖİ sözleşmelerinin şeffaf ve hesap verebilir bir ortamda önerilmesi, geliştirilmesi, uygulanması ve denetlenmesi gerekmektedir.

      Bu noktada, elinizdeki çalışma okurlarını KÖİ- proje döngüsü yönetimi- sürecini anlamasına ve değerlendirmesine yardımcı olacaktır.

     Çalışmada yer alan değerlendirmeler ve bu değerlendirmelere konu veriler ve kaynaklar çerçevesinde okurlar en azından sorular hakkında kendi cevaplarını üretebileceklerdir.

     Özel sektörün katılımıyla gerçekleştirilen KÖİ projeleri, neden ve nasıl geleneksel tedarikten daha etkin bir performans sergileyecektir? Bu projelerden kaynaklanan riskler hangi yöntemlerle belirlenecek ve proje paydaşları arasında optimal biçimde nasıl dağıtılacaktır? Kamu kurumlarının üstlendiği yükümlülükler ne biçimde hesaplanacak ve hangi kanallardan raporlanacaktır?  Özel sektörün katıldığı bu yatırımlarda proje finansmanı nasıl sağlanacaktır? Proje finansmanında tek adres banka kredileri midir? Alternatif finansman yöntemleri mümkün müdür, mümkünse ne şekilde çalışmaktadır? Geleceğin belirsizliğinde yazılan uzun süreli ve karmaşık KÖİ sözleşmelerinde potansiyel işlem maliyetleri nasıl en aza indirgenecektir? Sözleşmelerdeki uyuşmazlığa neden olabilecek unsurları belirlemek mümkün müdür, mümkünse bu uyuşmazlıklardan en az maliyetle nasıl kaçınılacaktır? Uyuşmazlıklar ortaya çıktığında, hangi çözüm yöntemlerine başvurulacaktır? Uyuşmazlık çözüm yöntemlerinde ulusal düzeyde ne tür politikalara ve düzenlemelere ihtiyaç duyulmaktadır?

      Sonuçta, bu çalışmanın okurları KÖİ projelerinin geliştirilmesinden, sözleşmelerin yazılmasına ve uygulanmasına kadar geçen süreçleri ayrıntılı biçimde değerlendirebilecek ve uluslararası uygulamalardan ve Türkiye’deki gerçekleşmelerden politika dersleri çıkarabilecektir.