Şark’ta Ingiltere’nin Sesi Steven Richmond

Büyük Güçler’in hâkimiyet mücadelesi içerisinde olduğu, Rusya ile Fransa'nın kıyasıya harbe tutuştuğu ve Osmanlı İmparatorluğu'nun nüfuzunun, görkeminin sönmek üzere olduğu bir atmosferde Stratford Canning İstanbul’a geldi. O günlerde ve yarım asır boyunca aktif rol alacağı İstanbul’dan Avrupa’ya uzanan Avrupa diplomasisinin tam merkezinde, İngiltere'nin Şark’taki sadâsı oldu. Osmanlı modernleşmesine tesirinin yanında, Kırım Harbi’ne sebep olan olaylarda ve 19. yüzyılda Doğu Sorunu’nu çevreleyen diplomaside aktif bir rol aldı.

“Tecrübelerle dolu bir kariyere sahip olağanüstü bir kişilik” olarak tavsif edilen İngiliz sefirin Türk modernleşmesindeki etkisi hangi boyutlardaydı? Taçsız Sultan yakıştırması bahsedildiği kadar gerçekliği olan bir söylem miydi? Canning’in yenileşme hareketlerinde Osmanlı iç işlerindeki etkisi söylendiği gibi gerçekten var mıydı?

Steven Richmond, 19. yüzyıl Avrupa diplomasisine yön veren İngiliz diplomatın oldukça zengin hususi evrakından hareketle İngiliz diplomasisinin önceliklerini yeniden kurguluyor ve Sultan'ın sarayında yazılan Osmanlı kayıtlarıyla mukayese ediyor. Şark’ta İngiltere’nin Sesi Osmanlı İmparatorluğu'nun Avrupa diplomasisine dâhil olduğu Yakınçağ’ın analitik bir tarihini gözler önüne seriyor.