Şamlı Berber: 18. Yüzyıl Biladü’ş-Şam’ında Yeni Okuryazarlık Dana Sajdi

Bu kitap, 18. yüzyılda Osmanlı idaresindeki Şam’da yaşamış İbn Budeyr isimli bir mahalle berberi hakkında. Berber pekâlâ bir “hiç kimse” olarak unutulup gidebilirdi, ama sonraki yüzyıllarda kendisinden söz edilmesini sağlayacak çok ilginç ve umulmadık bir şey yaptı: Bir tarih kitabı, hayatı süresince şehrinde olup bitmiş her şeyi kaydettiği bir “vakayiname” yazdı.

Dana Sajdi Şamlı Berber’de bu önemli kitabı inceliyor ve İbn Budeyr’in hayatına yakından bakarken beklenmedik türden okumuş tabakaya mensup olmayan– insanların entelektüel alana dahil olmaya başlamasıyla ortaya çıkan bir fenomeni ele alıyor: Yeni okuryazarlık.

Şamlı Berber, Osmanlı ve İslam tarihinde halk tabakasından bir insan hakkında yapılmış kitap ölçeğindeki ilk mikrotarih çalışması. Osmanlı sosyal tarihine, Arap tarihyazımına ve 18. yüzyıl Biladü’ş-Şam’ının üzerinde az çalışılmış kültürel tarihine katkıda bulunan kitap, aynı zamanda 18. yüzyılla 19. yüzyıl sonu arasındaki bağlantıları incelemek için berberin kitabının yüz yıl sonra nasıl alımlandığına bakıyor ve Arap Rönesansı da denen Nehda’ya uzanan tarihsel güzergâhlara yeni bir ışık tutuyor.

Dana Sajdi, Boston College Tarih Bölümü’nde doçent. Derleyicisi olduğu Osmanlı Laleleri, Osmanlı Kahvehaneleri: On Sekizinci Yüzyılda Hayat Tarzı ve Boş Vakit Eğlenceleri isimli kitap da Küy tarafından yayımlandı.