Osmanlı Toplumunda Tasavvuf - 18. Yüzyıl Ramazan Muslu

18. yüzyılda Anadolu'da faaliyeti tespit edilebilen şeyhlerin sayısı yaklaşık olarak 807 dir. Bu şeyhlerin mensup olduklan ana tarikatlar ise Halvetilik. Nakşibendilik, Mevlevilik, Kâdirilik, Celvetilik, Bektaşilik, Bayramilik, Sâdilik, Rifailik ve Bedeviliktir. Bu asırda Nûreddin Cerrâhî, Hasan Sezai, Mehmed Cemâleddin Efendi, Abdullah Salahaddin-i Uşşâki ve Ahmed Raûfi gibi kol kurucusu şeyhler yetişmiştir.

Elinizdeki çalışma bir yandan 18. yüzyıldaki sosyal ve siyasi hayatın önemli bir unsuru olan tarikatlara yakından bakmayı hedeflerken bir yandanda başta Istanbul, Bursa ve Edirne olmak üzere bütün bir Anadolu'nun çeşitli cephelerden çekilmiş resmini sunmaktadır.

Bu yetkin eser sayesinde Osmanlı Devleti'nde tekkelerin birer cazibe merkezi olmaya devam ettiği, özellikle kendisine kol nisbet edilen şeyhlerin tarikatlarını yeniden canlandırdıkları ve toplumu müspet olarak yönlendirdikleri daha iyi görülecektir.