Osmanlı Hariciyesinin Modern Temelleri Zeynep Bostan

Osmanlı hariciyesinin modernleşme serüveni aynı zamanda Osmanlı Devleti’nin klasik dönemden modern döneme kadar geçirdiği dönüşümün hikâyesidir. Devletler hayatta kalabilmek için bir yandan askeri güç kullanımını modernleştirirken diğer yandan dış politika hedeflerini barışçıl yollarla gerçekleştirmelerini sağlayan diplomasi “cihazının” kullanımını da modernleştirdiler. Döneminin önde gelen devletlerinden olan Osmanlı İmparatorluğu da bu sürecin dışında kalamazdı. Bu kitap diplomasiyle bürokrasinin kesişim noktasında Osmanlı hariciyesinin modernleşme serüvenini, merkez ve dış yapılanmasını ele alıyor. Diplomasinin II. Abdülhamid dönemindeki dönüşümün hariciyeye yansımasını, modernleşme sürecindekifarklılıklar ve devamlılıklar bakımından ele alıyor. II. Abdülhamid dönemini kapsayan yıllar boyunca (1876-1909) Hariciye Nezaretinin gelişimini, merkez ve yurtdışı teşkilatıyla ilgili yasal düzenlemeleri, dönemin değişen uluslararası dengeleri ve devletin dış politika amaçları doğrultusunda açılan ve faal olan elçilik ve şehbenderlikleri, statüsü değiştirilen elçilikleri, yeni elçilik projelerini, misyonlara tayin edilen diplomatların seçimindeki amaç ve kriterleri, elçilik kadrolarıyla elçi ve şehbenderlerin görev alanlarını inceliyor. Bu sayede Osmanlı Devleti’nin modernleşme döneminde diplomasiye yaptığı yatırımın ve diplomatik ilgi alanlarının boyutlarını ortaya koymayı amaçlıyor. Modern diplomasinin kullanılmasının ve hariciye teşkilatının geliştirmesinin tarihini konu edinen bu kitapta “diplomasi” yaygın biçimiyle “dış ilişkiler” veya “dış politika” anlamlarında değil, dış politika üretimi için kullanılan bir araç ve kurumsal bir faaliyet olarak tanımlanıyor. Zeynep Bostan, Leicester Üniversitesi’nde “An Analysis on the Ahdname Practice of the Ottoman Unilateral Diplomacy” (Osmanlı Tek Taraflı Diplomasisinin Ahidname Uygulaması Üzerine Bir Analiz) adlı yüksek lisans tezini, İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümünde II. Abdülhamid dönemi hariciyesi üzerine doktora tezini yazdı, Osmanlı diplomasisi alanında araştırmalarına devam ediyor.