Osmanlı Devleti’nde Müftülük Cihan Kılıç

Müftüler, Osmanlı Devleti’nin ilmiye sınıfı içerisinde kadı ve müderrislerle birlikte görev icra etmişlerdir. Fetva görevini icra eden müftüler, merkez teşkilatında Kanuni Dönemi'nden itibaren ilmiye sınıfının reisi de olan şeyhülislamlar tarafından temsil edilmiştir. Devletin diğer yerleşim birimlerinde ise kenar-taşra müftüleri, Müslümanların fetva ihtiyacını karşılamıştır. Gerek bireysel gerekse toplumsal konularda sorulara cevap veren müftüler, devletin birer temsilcisi addedilmişler ve zamanla kurumsal yapıya kavuşarak göreve başlama, görevden ayrılma ve kendilerinden beklenenler gibi konularda belli bir standardizasyona tabi tutulmuşlardır.
Bu çalışmada söz konusu taşra müftülerinin teşkilat yapısı incelenmiştir. Bu amaç gerçekleştirilirken öncelikle temel kavramlar olan fetva ve kazâ terimleri üzerinde durulmuş, İslam hukukuna göre fetva ve müftülerin özellikleri verilmiştir. Sonrasında İslam tarihinde müftülüğün ortaya çıkışı ve tarihsel süreci işlenerek Osmanlı Devleti’ne kadarki süreç özetlenmiştir. Osmanlı Devleti’nde müftülüğün ortaya çıkışı ve ilk müftü tartışmalarının akabinde taşra müftülerinin görev süreçleri ile ilgili detaylar, arşiv malzemesi kullanılarak açıklanmaya çalışılmıştır. Söz konusu müftülerin kayıtlarının tutulduğu müftü defterleri, temel dayanak noktası olarak kullanılmıştır.