Nüzul Dönemi Kuran Tarihi Kolektif

İtikat, ibadet, muamelat ve ahlak konularının temel referansını oluşturan Kur’ân’ı anlama çabaları ne kadar değerli ve gerekliyse; okunması, yazılması, farklı seslendirilmesi, derlenmesi, kitaplaşması gibi vahyin beşerde karşılık bulma serüvenini oluşturan Kur’ân tarihi de bir o kadar önem arz etmektedir. Çünkü bir metnin anlaşılması, yorumlanması ve aksiyonel olmasının değeri, onun mevsûkiyet algısıyla doğru orantılıdır ve bu algı da onun hem kendi çağının hem de tüm dönemlerin idrakinde muhkem ve dinamik kalmasını sağlamaktadır.

Vahyin kaynağı ve ontolojisine yönelik gerçeklik/güvenilirlik algısı, onun tarih sahnesinde geçirdiği aşamalarla ilgili olgu ve olayların tarihsel ve bilimsel kriterlerle okunmasıyla elde edilir. Bu algının da taraflı tarafsız her kesimi tatmin eden objektif doğruluğu karşılaması için itikadî, mezhebî ve siyasi ön yargılardan arınarak sağlam zemine oturtulması gerekir.

Nüzûl döneminden başlamak üzere vahyin metinleşmesine yönelik her bir faaliyetin, bu faaliyetlerle ilgili haberlerin her birinin klasik senet-me- tin, tarihsel eleştiri ve tarihî verileri anlama yöntemleriyle analiz edilmesinin yanı sıra rivayet merkezli bir Kur’ân tarihi okuması yapılması ve yazılması fikri bu ihtiyacın bir ürünü olarak ortaya çıkmış ve KURAMER’in Mushaf Tarihi Projesi çerçevesinde hayata geçirilmiştir. Nüzûl Dönemi Kur’ân Tarihi –Rivayet Merkezli Bütüncül Bir Okuma başlıklı çalışma, işte bu projenin ilk aşamasının ilk ürünüdür. Bundan sonra sırasıyla aynı yöntem ve perspektifle sahâbe, tâbiûn, tebeu’t-tâbiîn dönemlerinin kendi tarihlerinde ve birbirleriyle ilişkileri dikkate alınarak araştırılması planlanmıştır. Daha sonraki aşamada ise tarihsel safhalar niteliklerine göre tasnif edilerek günümüze kadarki süreci tanımlayan birikim, aynı anlayışla analiz edilmeye gayret edilecektir.