Musavver Mısır Hatıratı Halid Ziyaeddin

MUSAVVER MISIR HATIRATI

Musavver Mısır Hatıratı isimli eser, 20. asır başlarında Osmanlı başkentinden Mısır’a, devlet tarafından “memuren” gönderilen Hâlid Ziyâeddin’in yazdığı bir hatıra ve seyahat kitabıdır. 24 Ocak 1909’da Kahire’ye ulaşan Hâlid Ziyâeddin, burada 1909 Mart ayının ilk günlerine kadar kalmıştır.

Halid Ziyaeddin’in hatıralarında, Mısır’ın binlerce yıllık tarihinden o güne gelen büyük eserleri modern arkeolojik bulgular ışığında tasvir etmekte ve Hidivlik dönemi Mısırı’nın idari, ekonomik ve sosyal yapısına, kurumlarına ve yaşayışına dair önemli gözlemler paylaşmaktadır. 

Musavver Mısır Hatıratı, piramitlere ve Firavunlar dönemi eserlerinin sergilendiği müzeye yapılan heyecan verici geziyle başlar. Sonraki bölümlerde Kahire Kalesi ve camileri, İslam ve Arap Eserleri Müzesi anlatılır ve beraberinde Emevi, Abbasi, Memluk, Osmanlı hâkimiyetleri ve Napolyon’un işgal dönemlerine dair çok önemli bilgilere temas edilir. Belediye bahçeleri gibi gezinti alanlarından hayvanat bahçesine, kütüphanelerden müzelere, Hilal-i Ahmer teşkilatından posta hizmetlerine, köylülerden şehirlilere, yollardan otellere, askeriyeden polis teşkilatına, Nil üzerindeki köprülerden barajlara, tersaneden hapishaneye kadar 1909 senesinin Kahiresi bütün canlılığıyla gözler önüne serilir.

Osmanlıca aslından transkripsiyonu yapılan kitap, Halid Ziyaeddin’in etkileyici ve sürükleyici anlatımı ile herkes ve hususiyle Mısır tarihi üzerine araştırma yapanlar için vazgeçilmez bir kaynak hüviyetindedir. Metinle birlikte kitapta yer alan seksen adet fotoğraf ise önemli bir arşiv malzemesi teşkil etmenin yanı sıra okuma zevkini artırmaktadır. Bu eser, Mısır’ın gizemini, çöl insanının hayat standartlarını ortaya çıkarmakta ve bölgenin bilinmeyen yönlerine ışık tutmaktadır.

Prof. Dr. İdris Bostan’ın sunuşuyla takdim edilen eseri, şehir tarihi ve modernleşme meselelerine ilgi duyanlar, 20. yüzyıl başlarında Osmanlı başkenti İstanbul’dan kardeş şehir Kahire’ye yapılan bir seyahatin hikayesini merak edenler ve genel olarak hatırat-seyahatname türüne aşina olanların okuyacağı mühim bir eser.