Muhafazakârlığın Yerel Görünümleri Büşra Özüdoğru

Muhafazakârlık, Avrupa’da kapitalist modernleşme süreci karşısında, bu sürecin

çözdüğü toplumsal, kültürel, siyasi ve dinî tüm yapıların anlam ve sürekliliği adına

gösterilen bir tepkidir. Türkiye’de ise muhafazakârlığın varlığı, modern Türkiye’nin

doğuşuyla ortaya çıkmış ve cumhuriyetin ürettiği bir zeminde siyasal ve felsefi bir

dil olarak berraklaşmıştır. Türkiye’de muhafazakâr düşüncenin belirginleştiği temel

alan Batılılaşma tartışmaları ekseninde ortaya çıkmıştır. Batılılaşma çerçevesinde

yeni bir millî kimlik inşa etme amacıyla gerçekleştirilen inkılaplara yönelik Türk

muhafazakârlığı, bu inkılapların görmezden geldiği toplumsal hassasiyetlerin korunmasını

esas alan ve ilerlemeyi farklı bir kulvardan izleyen bir modernleşme tasavvuruna

sahip olmuştur. Türkiye’de Cumhuriyet ile birlikte inşa edilmeye çalışılan

ulus-devlet inşasının merkezileşmeye, kültürü standartlaştırmaya ve toplumun homojenleştirilmesine

dayanan bir süreç oluşunun Türkiye’de yarattığı gerilimler özellikle

Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde farklı gerilimler ve farklı dirençler

ortaya çıkarmıştır. Bu da Türkiye’de muhafazakârlığın tek boyutta yaşanmadığını,

farklı dinamiklerle ele alınması gerekliliğini göstermiştir. Araştırmanın örnek alanı

olarak belirlenen Siirt ile Türkiye’de muhafazakârlığın belli bir “yere” bağlı olarak irdelenmesi

ve “yerel” olanın sosyolojik bilgisine ulaşılması amaçlanmıştır. Nitel araştırma

yöntemi ve yarı-yapılandırılmış görüşme tekniği kullanılarak, 36 kişi ile gerçekleştirilen

derinlemesine mülakatlar neticesinde muhafazakârlığın belli bir “yer” e

özgü olarak aldığı farklı biçimsellikler, mekânda yaşayan insanların toplumsal ilişkileri

üzerinden ele alınmıştır. Elde edilen görüşme verileri fenomenolojik araştırma

desenine bağlı kalınarak, betimsel olarak analiz edilmiştir. Görüşmeler neticesinde

dinî, kültürel ve siyasal muhafazakârlığa yönelik yerel farklılıkları serimleyen önemli

temalar ortaya çıkmıştır.

Bu çalışma Muhafazakârlığın Yerel Görünümleri Siirt Örneği başlığı ile Necmettin

Erbakan Üniversitesi Sosyoloji Bölümünde hazırlanmıştır. Çalışmanın bu kıvama

gelerek bir bütünlük kazanmasında pek çok kişinin emeği bulunmaktadır, onlara

teşekkür etmeyi kendime bir borç bilirim. Öncelikle yüksek lisanstan bu yana öğrencisi

olmaktan ve hem yüksek lisans hem de doktora sürecimi beraber yürütmekten

son derece mutluluk duyduğum, bunca yıllık süre içerisinde hoşgörüsüne, engin

fikirlerine ve anlayışına mazhar olduğum saygıdeğer hocam Prof. Dr. Mahmut

Hakkı AKIN’a sonsuz teşekkürlerimi sunarım. Yüksek lisanstan bu yana akademik

hayatıma kattığı her bilgi ve değer için kıymetli hocam Prof. Dr. Ahmet KOYUNCU’ya,

değerli hocam Doç. Dr. Uğur ÇAĞLAK’a teşekkürlerimi sunarım.

Çalışmama büyük ilgi göstererek Siirt’i daha iyi tanımamda ve araştırmamın ana

hatlarının çizilmesinde emekleri olan, kıymetli fikir ve görüşlerini benimle paylaşan

saygıdeğer hocalarım Prof. Dr. İhsan Süreyya SIRMA’ya ve Prof. Dr. Yasin AKTAY’a

şükranlarımı sunarım. Öte yandan Siirt Üniversitesi’nde birlikte mesai yaptığım kıymetli

hocalarıma, personelimize, Siirt halkına ve saha çalışmasının gizli kahramanları

olan katılımcılarıma da tüm emek ve içtenlikleri için teşekkür ederim.

Son olarak, anneme ve babama, zorlu sürecimde bana verdikleri sonsuz destek

için ve bugüne kadar bana kattıkları her şey için minnettarım. Eğitim ve akademik

hayatımda sabırla ve inanarak benden desteğini hiçbir zaman esirgemeyen kıymetli

eşim Osman’a ve Siirt’in bize biricik hediyesi olan, O’na daha iyi bir gelecek bırakmak

için çabaladığım sevgili kızım Zeynep Fatıma’ya tüm kalbimle teşekkür ederim.