Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e Eğitim (1876-1923) Alev Duran

Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e eğitim konusunun incelendiği bu çalışmada, II. Abdülhamid Devri’nden 1923’e kadarki dönemde eğitim kurumları ve eğitim sistemindeki değişim ve gelişim gözler önüne serilmeye çalışılmıştır. Tanzimat Devri eğitim alanında kanunların yapıldığı, ilk mekteplerin ve eğitim öğretim kurumlarının açıldığı bir dönem olmuş, ardından gelen II. Abdülhamid Devri bu kanunların uygulamaya konulduğu, merkez ve taşrada yeni kurumlar açılarak eğitimin ülke geneline yayılmaya çalışıldığı, öğretmen yetiştirme ve yüksek öğretim alanında yeni adımların atıldığı bir dönem olmuştur. II. Abdülhamid Devri boyunca eğitim alanında kaydedilen gelişmeler ve eğitim yapılarının sayılarının artışına bakarak, modern eğitimin temelleri bu dönemde atılmıştır denilebilir. Otuz üç yıllık Abdülhamid döneminde 1876 yılında 250 olan rüşdiye 600’e, 5 idadi 104’e, 200 olan iptidaiye yaklaşık 9000’e, 1 Darülmuallimin ise 32’ye yükselmiştir. Bunun dışında 10.000 kadar eski usul sıbyan mektebi ıslah edilmiş, darülfünun gibi pek çok okul, kapılarını ilk kez bu dönemde açmıştır. Eğitimde 1876-1908 arası dönemde önemli mesafeler böylece kaydedilmiştir. Cumhuriyet döneminin temellerini atan ve Cumhuriyet’i hazırlayan önde gelen kişiler II. Abdülhamid döneminde açılan okullarda yetişmiş, bu okullarda aldıkları eğitimle Cumhuriyet Türkiye’sine katkıda bulunmuşlardır. Birçok alanda katkılarıyla genç Türkiye’nin temellerinin atılmasında yer alan Mustafa Kemal Atatürk, Ali Fuat Cebesoy, Yahya Kemal, Fevzi Çakmak, Kazım Karabekir, Refet Bele, Celal Nuri İleri gibi birçok isim bu okullarda yetişmiş kalifiye insanlardır. Cumhuriyet dönemi bir sonuç niteliğinde olup, bunu hazırlayan öncesi dönem Meşrutiyet Dönemi eğitimiyle oluşmuştur.