Mecelle-I Ahkam-I Adliye'Nin Kira Hükümlerinin Nizamiye Mahkemelerinde Uygulanması Aslıhan Akdeniz

Mecelle-i Ahkâm-ı Adliye, Osmanlı Devleti tarafından Tanzimat döneminde çıkarılan, bazı İslâm özel hukuku hükümlerinin Hanefî mezhebinin görüşleri doğrultusunda derlendiği bir kanundur. Kanun hem Türk hem de İslâm hukuk tarihi bakımından önem taşımaktadır. Osmanlı Devleti’nde Mecelle’ye kadar hukukî uyuşmazlıklar fıkıh kitaplarından yararlanılarak çözümlenmiştir. Bu kitaplardaki hükümlerden daha çok borçlar, eşya ve yargılama hukukuna ilişkin olanların Mecelle kapsamında derlenmesiyle, Mecelle hukukî uyuşmazlıkların çözümünde temel bir kanun işlevi görmeye başlamıştır.

Bu eserde Mecelle’nin kira hukuku hükümleri günümüzde yapılan tasnifler kullanılarak ayrıntılı bir şekilde ele alınmış ve bu hükümlerin nizâmiye mahkemelerindeki uygulanışı ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu kapsamda Mecelle’nin kira hükümlerinin uygulanıp uygulanmadığı, uygulanması hâlinde bunun kapsamı, hükme nasıl dâhil edildiği ve ne derece etkili olduğu konuları araştırılmıştır.

Çalışma Hukuk Tarihi alanyazınına katkıda bulunan özgün bir eser olması yönünden önemlidir. Bu eser ile Mecelle’nin mahkemelerdeki uygulanışı ilk kez ayrıntılı bir şekilde ele alınmış; çok sayıda nizâmiye mahkemesi kararı bir konu temelinde derlenip incelenerek esas yönünden değerlendirilmiş ve Mecelle’nin kanun niteliği dikkate alınarak dönemin hukuk insanlarının şerhleri çerçevesinde konuyla ilgili bilgiler ayrıntılı bir şekilde sunulmuştur. Ayrıca söz konusu kararlardan günümüz hukukçularının da istifade edebilmesi amacıyla Latin harflerine çevrilen metinler çalışmanın sonuna eklenmiştir.