Marksizm Hüseyin Turhan

Yine o günlerde Berlin’de, Hegel felsefesi bütün olağanüstülüğü ile egemenliğini sürdürüyordu. Karl Marx başlangıçta bu felsefenin etkilerine karşı durmakla birlikte, daha birinci sömestrde hukuku bırakıp felsefeye devam etmeye başladı. Hegel felsefesi yavaş yavaş onu da etkiliyordu artık. Birçok kuramlar kurdu kendince, ama sırayla hepsinin de yıkılıp gittiklerini gördü. Hukuk felsefesi üzerine 1837 yılında bir kitap bile yazdı, fakat üç yüz sayfa kadar yazdıktan sonra hatasını anladı. Bu girişiminin de iflâsından sonra estetiğe ve tarihe ait incelemelere başvurdu. Hatta bir tiyatro dergisi çıkarmayı çok istiyordu, bereket baba Marx bunu uygun görmedi. Genç Marx’ın edebiyata olan bağlılığı hâlâ sürüyordu. Yine şiirler yazdı, bir oyun denedi, bir taşlama roman yazımına girişti, hepsi de boştu tabii. Marx, edebiyatın hakkından bir türlü gelemiyordu nedense.