Mai Ve Siyah Halid Ziya Uşaklıgil

’’Henüz yirmi iki yaşında, bütün maneviyatı [ruh haleti] yanlız bir ümidin tahakkukunu muntazır [gerçekleşmesini beklemekte]...Şöhret bulmak, edip olmak, herkesçe tanılmak, bugün o kadar acılıklarına gögüs vermek için hayatını zehirlediği bu edebiyat aleminin bir gün yüksek zirvelerine [doruklarına] çıkmak ve ismini o kadar yükseltmek ki... O tasavvur ettiği [hayalini kurduğu] yüksek payeye [dereceye] bir had [sınır] bulamıyor; sonra da bu derece [kadar] itila emellerine [yükselme arzularına] kapılıyor olduğundan kendi kendine utanıyordu. Edip olmak, şöhret almak, senelerden beri bütün düşüncesi bu değil miydi?’’
Batılı anlamda Türk romanının başlangıcı sayılan ve Tanpınar’ın “Türkiye’de nesli adına konuşan ilk eser“ diye tanımladığı Mai ve Siyah, döneminin basın, edebiyat ve şiir hayatına ilişkin gözlemleriyle de ayrı bir öneme sahiptir.