Mahmud Nedim Paşa Mehmet Zeki Pakalın

Mahmud Nedim Paşa, hiç şüphe yok ki, 19. Yüzyıl Sadrazamları arasında hayatı, yükselişi, icraatları ve bunların sonuçları açısından incelenmesi gereken ibretlik bir yere sahiptir. Kısa süren iktidarı sırasındaki fiilleri Sultan Aziz’in katline varacak olaylar zincirini başlatmıştır. Siyasi hayatı kendi ikbali ve menfaati açısından hep doğru, ancak Devlet ve millet açısından hep yanlış ve feci sonuçlar doğuracak kararlarla doludur. Mehmet Zeki Bey “Son Sadrazamlar ve Başvekiller” serisini hazırlarken, sadece konu edindiği şahısların biyografik hayat hikayesini yazmak yerine, dönemlerinin siyasi, milli, ekonomik olayları üzerinde de durmuş; dönemin matbuatım taramış, o dönemle ilgili kitaplardan alıntılar yapmış, devlet adamlarının görüşlerini aktarmış, şahitlerini konuşturmuş, bir nevi literatür incelemesi yapmıştır. Tanzimat sonrası İstanbul siyasetinin bir panoramasını dönemin Sadrazamlık yapmış büyük adamları üzerinden çıkarmıştır, iktidar hırsının, makam ve mevki hevesinin, Devleti ne duruma getirdiği net bir şekilde bu seride görülmektedir.