Kurtarma Sözleşmeleri Cansu Çakan Çavuş

Kurtarma, deniz hukukunun kendine münhasır özellikleri olan önemli bir müessesesidir. Kurtarma sözleşmeleri ise bu müessesenin en önemli enstrümanlarından biridir. Kurtarma uygulamaları dünya çapında en çok Lloyd’s Open Form Standart Sözleşmesi kullanılarak gerçekleştirilmektedir. Bu sözleşmenin hamisi ve tahkim yargılaması görevini üstlenen Lloyd’s kuruluşu, sözleşmenin uygulanma oranının seneden seneye düşmekte olduğunu rapor etmektedir. Bu durum kurtarma sözleşmelerine olan rağbetin azalmasından değil, teknolojinin gelişmesi ile seyir emniyet sistemlerinin güçlenmesinden ve kurtaranların kurtarma ücretinin düşük meblağlı olarak hesaplanacağını tahmin ettikleri vakalara müdahaleden kaçınmasından kaynaklanmaktadır. Kurtaranların kurtarma faaliyetinde bulunmak hususunda tereddüt etmeleri, dünya çapında denizcilik camiasında endişe uyandıran bir husustur.

Kurtaranların kaçınma davranışlarının önüne geçerek kurtarma faaliyetlerine daha gönüllü yaklaşmalarını sağlamak üzere, uluslararası denizcilik topluluğu ve denizcilik kuruluşları çeşitli yöntemler aramaktadır. Bu yöntemlerden biri de no cure no pay kuralına istisnalar getirerek, kurtaranları teşvik etmeye çalışmaktır. Özel tazminat ve SCOPIC gibi kavramlar, bahsettiğimiz sorunun çözümünü sağlamak üzere kurtarma hukukuna dahil olmuştur.

Gerçekleştirdiğimiz çalışmada kurtarma hukuku ve kurtarma sözleşmelerinin değişmekte olan bu yapısını gözden kaçırmadan, eskiden yeniye kurtarma sözleşmelerinin kuruluşunu, taraflarını, taraflarının hak ve yükümlülüklerini, sözleşmenin ifasını ve sona ermesini irdeledik. Kurtarma sözleşmeleri için önem arz eden tahkim anlaşmalarına da değinmeye çalıştık. Temennimiz kurtarma sektöründe yaşanan sıkıntıların kurtarma sözleşmelerinin değişip dönüşerek sektörün tüm paydaşlarına yarar sağlayacak hale gelmesi ve daha çok uygulanması ile aşılmasıdır.