Kıpçak Türkçesi Üzerine Araştırmalar Can Özgür

Eski Kıpçak Türkçesi değişik kaynak, zaman ve çevrelere göre üç grup altında
incelenmektedir:
1. Bozkır Kıpçakçası (14. yüzyıl)
2. Memlûk Kıpçakçası (1250-1517)
3. Ermeni Harfli Kıpçakça veya Ermeni Kıpçakçası (1559-1664).
Bunlarla birlikte; Altınordu, Kırım ve Kazan sahasına ait yarlık ve bitikler
de Eski Kıpçakça içine giren dil malzemesidir.
Çağdaş Kıpçak grubu Türk lehçeleri ise dört grup altında incelenmektedir:
1. Kıpçak-Bulgar (Kuzey Kıpçak Ural-Hazar): Başkurtça, Tatarca.
2. Kıpçak-Kuman (Batı Kıpçak Karadeniz-Hazar): Karaçay-Malkarca, Kumukça,
Karaimce, Kırımçakça ve Oğuz lehçeleriyle karışık; Urumca ve
Kırım Tatarcası.
3. Kıpçak-Nogay (Doğu Kıpçak Aral-Hazar): Kazakça, Karakalpakça, Nogayca
4. Kırgız-Kıpçak: Kırgızca, Altayca.
Bizim yaptığımız çalışmalar, genellikle Eski Kıpçak Türkçesi bağlamında ve
çevresinde gösterilebilecek yayınlardır.
Kıpçak Türkçesi üzerine yaptığımız ilk çalışmada Türkçe yazılmış en eski
veteriner hekimliği kitabı olan Baytaratü’l-Vazıh’ın Oğuz/Türkmen dil özellikleri
gösteren Paris yazmasının transkripsiyonlu metnini, indeksini ve tıpkıbasımını
hazırladık. İkinci çalışmada Baytaratü’l-Vazıh’ın İstanbul Topkapı Sarayı’nda
korunan Kıpçak Türkçesi özellikleri taşıyan yazması ile yüksek lisans
tezimizde hazırladığımız Oğuz/Türkmen dil özellikleri gösteren yazmasını tüm
yönleriyle karşılaştırmıştık.
Üçüncü olarak; Memlûk Kıpçak sahasında yazılmış diğer bir eser ilk Türk at
ve atçılık kitabı Kitâbü’l-Hayl’ın dil özellikleri bakımından Oğuz-Kıpçak karışık
diyalekt grubuna bağlı olan ve daha çok Oğuz Türkmen dil özellikleri taşıyan
Paris yazmasını işledik.
Dördüncü olarak; Türkçe yazılmış ilk fıkıh usülü kitabı Şerhü’l-Menâr’ın
transkripsiyonunu ve tıpkıbasımını profesörlük çalışması olarak çıkarttık.
Son olarak bu kitapta; bugüne kadar çeşitli sempozyumlarda sunduğumuz
bildiriler ile farklı dergilerde çıkan genellikle Eski Kıpçak Türkçesi bağlamında
makalelerimizi toplamış bulunuyoruz. (Ön Sözden)