Kelimelerin Seyir Defteri D. Mehmet Doğan

Kelimelerin Seyir Defteri 

Büyük ve zengin muhtevalı sözlükleri kamus, okyanus olarak adlandıran bir geleneğe sahibiz. İki kelime de eş mânalı, yani “sinonim”. Okyanus “büyük deniz”, “dünya karasını çevreleyen su kütlesi” demek; muhit ve kamus da aynı anlamda. Sözlükler böyle adlandırılınca kelimeleri de bu uçsuz bucaksız denizde seyreden gemilere benzetmek yanlış olmaz. Kelimeler, dilin engin denizinde sürekli hareket hâlindeler. Bazıları bir zaman bir limana demirlese de bir gün hiç beklenmedik bir şekilde sefere çıkabilir. Unutulmuş sanılan bir kelime birden hayat bulur ve belki de bu ikinci veya kaçıncı olduğunu bilmediğimiz yeni seyrinde daha yaygın bir kullanılışla dile mal olur...

Dille, sözlüklerle, kelimelerle uğraşanlar kelimelerin tarih içindeki seyri konusunda az çok fikir sahibi olurlar. Diller de denizler gibi durağan değildir. Sürekli bir dalgalanma, hareket denizlerin belki de mümeyyiz vasfıdır / belirtici özelliğidir. Durgun sanılan denizin bile hareket hâlinde olduğunu söylemek yanlış olmaz. Ve deniz habire yeni su kaynaklarıyla beslenir.

Kelimelerin engin dil denizindeki seyri elbette merak konusudur. Bugünün insanı günlük hayatta kullanılan bir kelimenin tarih içinde farklı anlamları olabileceğini pek düşünmez. İşte bu değişik anlamları merak etmeye başladığımız andan itibaren o durgun denizin hareket hâlinde olduğunu fark ederiz. Kelimelerin takip ettiği seyir aslında bizim kültür tarihimizin, medeniyet tarihimizin değişimini ve gelişimini anlamamıza, açıklamamıza yardımcı olur.

Uzun yıllar dil üzerine yoğunlaşan, tâbiri caizse ömrünü dil dâvasına adayan, yaptığı çalışmalarla bu hayati konuya sürekli dikkat çeken D. Mehmet Doğan, Kelimelerin Seyir Defteri’nde hepimizi dilimiz üzerinde düşünmeye dâvet ediyor.

Biyografi

1947 yılında Ankara / Kalecik’te doğdu. 1968’de SBF Basın ve Yayın Yüksek Okuluna (şimdi Ankara Üniversitesi İletişim Fakültesi) girdi. Bu okulun radyo televizyon uzmanlık bölümünden mezun oldu. (1972) Mezuniyetten sonra Türk Tarih Kurumu Yeni Türkiye Araştırma Merkezi’nde dokümantalist olarak çalıştı. Askerlikten sonra iki yıl Dergâh Yayınlarında yayın yönetmenliği yaptı. TRT’de 1977-78 yılları arasında genel müdür danışmanlığı yaptıktan sonra tekrar Dergâh Yayınlarında çalışmaya devam etti. Yayıncılığa ara vererek Ankara’ya döndü ve Büyük Türkçe Sözlük’ü hazırlamaya başladı, Türkiye Yazarlar Birliği’nin kuruluş çalışmalarını yürüttü ve Birlik Yayınları’nı kurdu. (1978-1980) 1980’de Kültür Bakanlığı Sinema Dairesi’nde sözleşmeli film yapımcısı ve senaryo yazarı olarak çalıştı. (1980-1987) Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesinde yazarlık dersleri verdi. (1991-1993) Birlik Medya A.Ş’nin genel müdürlüğünü yaptı. (1994-1996) TBMM tarafından Radyo ve Televizyon Üst Kurulu üyeliğine seçildi. (1996) Bu görevi, Temmuz 2005’te sona erdi. Türkiye Yazarlar Birliği, Mehmed Âkif Fikir ve Sanat Vakfı, Türkiye Yazarlar Birliği Vakfı, Türkiye Gönüllü Teşekküller Vakfı’nın kurucularından olan Doğan, uzun süre Türkiye Yazarlar Birliği’nin genel başkanlığını yürüttü. (1978-1996) Evli ve 3 çocuk babası. 

ESERLERİ Batılılaşma İhaneti, Tarih ve Toplum, Dil Kültür Yabancılaşma, Halka Karşı Demokrasi, Camideki Şair - Mehmed Âkif, Türkiye’de Darbeler Müdahaleler ve Siyasî Sistem, Bir Savaş Sonrası İdeolojisi: Kemalizm, Kültürel Savaş ve Savaş Kültürü, İletişim veya Dehşet Çağı, Kitaplık Kılavuzu, Türkistan - Türkiye Gergefinde İran, Türkendülüsiye, Bir Lügat Bulamadım, Yüzyılın Soykırımı. Mağlubiyet İdeolojisinin Sonu, Devlet Sözlük Yazar mı?, İslâm Şâiri İstiklâl Şairi Mehmed Âkif, Türk Kimliğinin Coğrafyaları, Son Darbe Ergenekon, Türkiye Cumhuriyeti Tarihine Giriş, Ömrüm Ankara, İki Yol Açıcı: Nureddin Topçu ve Necip Fâzıl, Neden Klasiklerimiz Yok?, Ortadoğunun Türkçesi, Mehmed Akif: Çanakkaleden Sakaryaya, Söz Okyanusunda Yolculuk, Millî Mücadele’nin Zaman Akışı, Türkçenin Cenaze Töreni, İstiklâl Marşı: Bin Yılın Destanı. 

Sözlükler 
Büyük Türkçe Sözlük (1981), Okullar İçin Büyük Türkçe Sözlük (1984), İlk Sözlük (1989), Temel Büyük Türkçe Sözlük (1994), Osmanlıca Yazılışlı Doğan Büyük Türkçe Sözlük (2000).