Kamu Görevlilerinin Sendikal Hakları Canan Erdoğan

İdare mevzuatta kendisine verilen görevlerini yerine getirebilmek için gerçek kişilere ihtiyaç duymaktadır. Bu kişiler “kamu görevlisi”, “kamu personeli” ya da “kamu hizmeti görevlileri” şeklinde ifade edilebilmektedir. Kamu görevlisi kavramının evrensel bir tanımı olmamakla birlikte, kamu kesiminde bir teşkilata bağlı olarak kamu hizmeti gören kişiler olarak tanımlanabilir.

Kamu görevlilerine yönelik düzenlemelere mevzuatımızda farklı kanunlarda yer verilmiştir. Her kanunda, kanunun kendi uygulama alanı açısından, kamu görevlileri kavramına geniş ya da dar anlamda yer verilmiştir. Ancak çalışmamız açısından Anayasa, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu ve 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu’nda yer alan düzenlemeler önem arz etmektedir.

Sendikal haklar, tüm çalışanlar için insan hakkıdır. Hakkın kapsamına sendika kurma, sendikaya üye olma ve toplu pazarlık (toplu sözleşme, grev ve lokavt) hakkı girmektedir. Zira Anayasa m.51, m.53 ve m.54 dikkate alındığında, hakkın öznesinin “çalışanlar” olduğu görülmektedir. Ancak sendika hakkının kamu görevlilerine tanınması, uzun ve zorlu bir süreç sonunda gerçekleşmiştir. Nihayet gelinen noktada kamu görevlilerine de sendika kurma, sendikaya üye olma ve toplu sözleşmeden yararlanma hakkı tanınmıştır. Ancak mevzuatımızdaki düzenlemeler uyarınca kamu görevlilerinin grev yapma hakkı bulunmamaktadır. Belirtmek gerekir ki, sendika kurma ve sendikaya üye olma hakkı da bugün için, taraf olunan uluslararası düzenlemeler dikkate alındığında, istenilen seviyede değildir. Bu nedenle Türkiye uluslararası mekanizmalar tarafından ortaya konan raporlarda eleştirilmektedir.

Üç bölümden oluşan bu çalışmamızda, incelenen konularla ilgili olarak hem yerli ve yabancı doktrin görüşlerine hem de uygulamaya yer verilmektedir.

Tezimizin birinci bölümünde, kamu görevlisi ve sendikal hak kavramına yer verilmekte, sonrasında kamu görevlilerinin sendikal haklarına ilişkin uluslararası ve ulusal kaynakları ele alınmakta ve son olarak dünyada kamu görevlileri sendikacılığına yönelik farklı ülke uygulamalarına değinilmektedir.

İkinci bölümde ise, kamu görevlilerinin sendika kurma, sendikaya üye olma ve toplu sözleşme hakkı üzerinde durulmaktadır.

Tezimizin son bölümü olan üçüncü bölümde ise, kamu görevlilerinin grev hakkından bahsedilmektedir. Bu kapsamda grev hakkı kavramına değinilmekte ve hakkın diğer sosyal haklar ile ilişkisi ele alınmaktadır. Ardından diğer ülke uygulamalarında kamu görevlilerinin grev hakkına sahip olup olmadığı sorusuna cevap verilmeye çalışılmaktadır. Son olarak da hukukumuz açısından kamu grevlilerinin grev hakkına sahip olup olmadığı sorunu, uluslararası düzenlemelerde dikkat alınarak değerlendirilmektedir.

(Tanıtım Bülteninden)