Kaba Motor Fonksiyon Ölçütü Mintaze Kerem Günel

Serebral palsi (SP), çocuklarda beynin daha çok motor becerilerini kontrol eden kısımlarındaki bölümlerinin çoklu nedenli zarar görmesi sonucu nedeniyle oluşan nörogelişimsel bir tablodur.

SP'li çocukların tedavilerinin çağdaş yönetimi, etkili müdahale programlarının yaşam boyu optimum işlevi teşvik eden programlar olarak kabul eden bir çerçeveye dayanmaktadır. Günümüzde günlük yaşamda motor performans, mobilite ve bağımsızlığı geliştirmek için çok çeşitli tıbbi tedavi ve rehabilitasyon müdahaleleri kullanılmaktadır. Bu müdahalelerin etkilerini kanıtlamak için kanıtlara ihtiyaç vardır. SP'li çocuklarda terapi müdahalelerin birincil amacı, fonksiyonel mobilitenin temeli kaba motor beceri performansını artırmaktır. Kaba motor beceri kazanımındaki değişimin doğru bir şekilde ölçülmesi, müdahalelerin etkinliğini belgelemek ve çocuğun motor yeteneklerini doğru şekilde tanımlamak için önemlidir.SP'li ambulatuvar çocuklar için kullanılan sonuç araçları: duyarlılık ve minimum klinik olarak önemli farklılıkları ölçebilecek nitelikte olmalıdır. Norm referanslı gelişimsel testler gibi geleneksel ölçüm araçları, SP gibi nörogelişimsel fonksiyon bozukluğu olan çocuklar için zaman içindeki fonksiyonel motor becerilerindeki ince değişiklikleri belgelemeye duyarlı özellikle SP'li küçük çocuklarda kaba ve ince motor ilerlemesine ilişkin terapi müdahale araştırmaları incelendiğinde; kaba motor aktivitelerini objektif olarak değerlendirmek için gerekli ölçüm cihazlarına olan ihtiyacı desteklemektedir.

Her ne kadar çok sayıda kaba motor fonksiyon değerlendirme aracı geliştirilmiş olsa da bu enstrümanların çok azı, SP'li çocuklarda kaba motor performansındaki değişime cevap verme konusundaki güvenilirlik ve geçerlilik kriterlerini yerine getirmektedir. SP'li çocukların fonksiyonel motor yeteneklerini değerlendirmek, klinik olarak önemli tedavilerin etkilerini ölçmek ve zaman içinde motor değişimlerini saptamak için güvenilir ve geçerli araçlara ihtiyaç olduğu açıktır. SP'li çocuklar için müdahale etkinliğini değerlendirmenin önemli bir unsuru, kaba motor becerilerindeki değişime karşı duyarlılığı güvenilir bir şekilde ölçebilme kabiliyetidir. Son 30 yılda, Kaba Motor Fonksiyon Ölçütü (KMFÖ) ve sonraki revizyonları, rehabilitasyon uzmanları tarafından SP'li çocuklar, Down sendromu gibi diğer nörogelişimsel temelli durumlar ve travmatik beyin hasarında kaba motor fonksiyonlarını ölçmek için kullanılan en yaygın fonksiyonel sonuç ölçütü haline gelmiştir. KMFÖ'nün en eski sürümü KMFÖ-88 olarak bilinir ve en yeni sürüm ise KMFÖ-66 olarak adlandırılır. Her iki araç da, 5 - 16 yaşları arasındakifiziksel engelli çocuklar için zaman içinde kaba motor fonksiyonlarını ölçmek için tasarlanmış standart ölçüm araçlarıdır.

Her çocuğun, SP tablosunun ciddiyetine göre farklı bir tedaviye ihtiyacı olabilmektedir. Fizyoterapistler, çocuklara öncelikle motor beceriler geliştirmede yardımcı olmaktadır. SP'li çocuklarda 1980'lerin sonlarında hem klinik hem de araştırma ortamlarında kullanılmak üzere geliştirilen KMFÖ, SP'li çocukların değerlendirmelerinde, uygun müdahalelerin belirlenmesi ve etkilerinin incelenmesinde bir çığır açmıştır. Ülkemizde sayıları yaklaşık 200.000'e varan SP'li çocuk ve bireyin yaşadığı bilinmekte, SP'li çocukların rehabilitasyonunda birçok disiplin yer almaktadır. Fizyoterapi, ortopedik ve özellikle ortez uygulamalarının belirlenmesi, yönetilmesi, etkisinin değerlendirilmesinde KMFÖ çok etkin bir değerlendirme aracı olarak kabul edilmektedir ve çok yaygın olarak kullanılmaktadır. KMFÖ, çocukların motor becerilerini değerlendirmede uzman olan bir fizyoterapist tarafından uygulanır ve uygulayıcıların KMFÖ uygulama el kitabına aşina olması ve bu değerlendirme ile ilgili deneyimli olması önerilmektedir. Ölçeği kullanmada kullanım kılavuzunu takip etmek testin doğru ve güvenilir yapılması için çok önemlidir. Bu kılavuzun dilimize çevrilmesi, yaygın olarak kullanılan KMFÖ ölçeğinin uygulamasını kolaylaştıracağını ve yaygınlaştıracağını düşünmekteyiz.

Bu amaçla, konusunda deneyimli, geniş bir, uzman fizyoterapist ekibi ile KMFÖ-88, KMFÖ-66 kullanım kılavuzu ve içinde yer alan puanlama cetvelini Türkçe'ye kazandırmanın mutluluğunu yaşıyoruz.

Öncelikle çok titiz bir şekilde, deneyimlerini katarak, büyük bir heves ve özveri ile çeviri ekibinde yer alan, bu eseri Türkçe'ye kazandıran araştırmacılara, klinisyenlere teşekkür ederim.

Bu eserin Türkçe çeviri kontrollerini ve düzenlemelerini yaparken sağ kolum olan ve çok büyük emek veren değerli genç meslektaşım Dr. Cemil Özal'a sonsuz teşekkürlerimi sunarım.

Bu eserin Türkçe'ye çevrilmesi için her türlü desteği sağlayan, gerekli izinleri veren ve bizleri teşvik eden CanChild ekibine ve özellikle Prof. Dr. Peter Rosenbaum'a şükranlarımı sunarım.

Hacettepe Üniversitesi'nde başlayan ve halen aynı üniversitede devam eden SP'li çocukların rehabilitasyonu ile ilgili 30 yıla varan çabalarımdan edindiğim tüm akademik ve klinik deneyimimi bu kitabın düzenlemesi için kullanmaya çalıştım.

Tüm meslektaşlarıma, alanda çalışan tüm akademisyenlere ve klinisyenlere faydalı olması dileği ile.

Bu kitabı, öğrendiklerimizde ana aktörler olan SP'li çocuklar ve ailelerine adıyorum.

Sevgi ve saygılarımla