Islam Hukukunda Haksız Fiil Sorumluluğu Mustafa Ünal

İnsanlar tarihleri boyunca birbirleriyle ilişki içerisinde olmuşlar ve bu ilişkileri çerçevesinde sosyal bir dünya inşa etmişlerdir. Bu ilişkiler neticesinde insanlar arasında birtakım haklar ve yükümlülükler meydana gelmiştir. Borçlar Hukuku kapsamında bu ilişkiler, borç ilişkisinin kaynakları olarak ifade edilen, hukuki işlem, haksız fiil ve sebepsiz zenginleşme başlıkları altında genel manada ele alınabilir.

Borç ilişkisinin kaynaklarından olan haksız fiiller, mübâşeret ve tesebbüb sorumluluğu şekillerinde meydana gelebilirler. Her iki sorumluluk türü açısından en önemli fark ise, kusur unsuru olarak kendini göstermektedir. Mübâşeret sorumluluklarında kişinin kusuru aranmazken, tesebbüb sorumluluklarında aranmaktadır. Ayrıca klasik fıkıh kitaplarında haksız fiiller gasp, itlaf ve diyet başlıkları altında ele alınmışlardır. Özellikle borçlar hukuku kapsamında haksız fiilleri en genel şekilde inceleyen bölüm itlaf bölümü olmuştur. Ancak bu bölümler somut olaylara verilen fetvalar ile kazuistik biçimde gelişmiş ve sistematik olarak ele alınmamıştır.

Bu çalışmada haksız fiil, hem mübâşeret hem de tesebbüb sorumluluklarını kapsar biçimde, klasik fıkıh kitaplarındaki başlıklar incelenerek sistematik bir şekilde sunulmuştur. Konu ele alınırken Modern Hukuk ile İslâm Hukuku arasında mukayeseler yapılmış, örnekler ve yargı kararlarıyla konunun daha iyi biçimde anlaşılmasına çalışılmıştır.