Iki Neslin Tarihi Ahmet Cevat Emre

Ahmet Cevat Emre

Giritli, İttihatçı, Şeref kurbanı, sürgün, muallim, Gramerci, gazeteci, propagandacı, komünist, “İdaî”, Kemalist, Muhit naşiri, dilci, mütercim, mebus: Ahmet Cevat Emre’nin 1877’den 1961’e uzanan, Girit’ten İstanbul’a, Trablusgarp’tan Avrupa’ya, Bakü’den Moskova’ya ve sonrasında Ankara’ya uzanan maceraları ve mücadeleleri Cumhuriyet’in kurucu neslinin en özgün sayfalarından. Şeref vapurunda sürgün bir Harbiyelidir, II. Meşrutiyet’in eğitim ve basın hayatının öncü isimlerinden olur, 1920 sonrası Türkiye Komünist Fırkası’nın baş aktörlerinden biridir, Nazım’a ve birçoklarına şeflik eder, 1928 sonrası çıkardığı dergi Muhit’te Kadro’cuları biraraya toplar, Atatürk’ün dil devrimini borçlu bildiği, emanet ettiği isim olur, Homeros’u Antik Yunancadan çevirir, Türkçe dilbilim alanında anıt eserler kaleme alır. Yakup Kadri’nin deyişiyle solcuların döneklik, sağcıların komünistlikten aforoz ettiği ve unuttuğu Ahmet Cevat’ın hatıratı İki Neslin Tarihi devrimler çağında bir cevelanın tanıklığıdır. Bu hatırata ek olarak Ahmet Cevat’ın vefatından sonra yayımlanan 1920 Moskova’sında Komünist Türkler tefrikasını ve yaşamına ışık tutacak yazı ve belgeleri de sunuyoruz.

“Bu işi [harf devrimi] yapan Cevat’tır: kitabını aldık, Başvekille [İnönü] yedi saat başbaşa kapanıp okuduk, konuştuk; ondan sonra Başvekilin muvafakatini aldım.”

Mustafa Kemal Atatürk

“Ahmet Cevat Emre, Türk dilinin sayılı kurucu ve yapıcılarından biri olarak tarihe geçecektir sanıyorum.”

Melih Cevdet Anday