Idari Soruşturma Ve Ön Incelemenin Anatomisi Mahmut Barışçıl

Bu çalışmanın amacı; kamu kurum ve kuruluşlarında istihdam edilen personel hakkında yapılacak inceleme-soruşturma ve ön inceleme süreçlerinde izlenecek yöntem ve tekniklerin belirlenmesi, bahse konu süreçlerde yapılması gereken iş ve işlem basamaklarını yargı kararları eşliğinde ayrıntılı bir biçimde ele alarak konuya ilişkin standartların oluşturulmasını sağlamaktır.

Ülkemizde, idari/disiplin soruşturmasına ilişkin özel kanunlarda da çeşitli hükümler bulunmakla birlikte, çalışmamızda Devlet memurlarının tabi olduğu genel kanun niteliğinde olan 657 sayılı Devlet Memurları Kanununda yer alan hükümler esas alınmıştır. Yine çalışmamızda yer alan Ön İncelemeye ilişkin olarak da kendi özel kanunu olan 4483 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanunda belirtilen esaslar dikkate alınmış, ayrıca konu hakkında örnek yargı kararları ile idari soruşturma ve ön inceleme çalışmalarına ilişkin belge ve rapor örnekleri ele alınıp işlenmiştir.

Öte yandan, bir idari kuruluşta görevli olan müfettişler ve/veya muhakkik olarak tayin edilenler tarafından yürütülen inceleme-soruşturma ve ön inceleme çalışmaları neticesinde düzenlenen raporlar, gerek disiplin cezası verilmeden gerekse ceza kovuşturması açılmadan önceki soruşturma sürecinde ve bu sürecin öncesinde yetkili merci tarafından alınacak kararlarda etkisi olan görüş özetini içeren en önemli yazılı belge konumundadır. Söz konusu bu raporların bir özelliği de, itiraz halinde yargı mercilerinin kanaat edinmesi ve oluşturmasında yararlı olacak, karara dayanak teşkil edecek bir metin/delil niteliğinde olduğu göz önünde bulundurulduğunda, söz konusu bu çalışmada ele alınan konuların önemi ortaya çıkmaktadır.

Bu bağlamda, idari soruşturma ve ön inceleme çalışmalarında; tüm kamu kurum ve kuruluşlarında (merkez ve taşra birimleri) birlikteliğin sağlanması, özellikle de denetim elemanı mensupları dışında konunun uzmanı olmayan ve yetkili disiplin amirleri tarafından muhakkik olarak tayin edilen kişilerin yürütecekleri inceleme-soruşturma ve ön inceleme çalışmalarında yol gösterici/rehber niteliğinde olması amaçlanmıştır.

Ayrıca, bu çalışma benzer diğer çalışmalardan farklı olarak; incelemesoruşturma ve ön inceleme olurlarında yer alan hususlara ilişkin yürütülen çalışmalar ve bu çalışmaların ürünü/mahsulü niteliğinde olan raporların; idareye teslim edilmesi aşamasına kadarki süreçlerde yapılması gereken iş ve işlemler açık bir biçimde izah edilmiş ve 20 yıllık mesleki bir tecrübe neticesinde oluşan bilgiler aktarılmaya çalışılarak teorik bilgilerin uygulamaya/ pratiğe nasıl yansıtılması gerektiği amacı güdülmüştür. Bu yönüyle söz konusu çalışma akademik bir iddia taşımamakta genel olarak konuya yönelik yayımlanmış eserlerin (kitap, dergi ve makale gibi) bir derlemesi niteliğinde olup, örnek olay ve yargı kararlarıyla da zenginleştirilmiştir.

Diğer bir anlatımla, bir idari soruşturma ve/veya Ön İnceleme yapmakla görevlendirilen müfettiş(ler)in/muhakkikin soruşturma veya ön inceleme onayında/olurunda yer alan konuların açıklığa kavuşturulması bağlamında, yürütülecek çalışmaların başlangıç evresinden sonuçlanmasına kadarki süreçlerde yapılması gereken iş ve işlemleri yargı kararları eşliğinde ayrıntılı bir şekilde izah edilmeye çalışılmıştır.

Günümüzde yasal mevzuata heran ve her yerde erişimin son derece kolayca ulaşılabilir olmasından ötürü bu çalışmada, konulara ilişkin düzenlenen mevzuat hükümleri olduğu gibi copy-pass yapılarak kitaba derç edilme yoluna gidilmemiş, daha çok konunun özü yargı kararları ile birlikte ele alınmaya çalışılarak uygulayıcı olanlara yapacakları çalışmalarda bir yol gösterici/rehber olma ve aynı konularda kurumlar arasında farklılık arz eden uygulamaların önüne geçilerek birlikteliğin sağlanması amacıyla yürütülen idari soruşturma ve ön inceleme çalışmalarında belirli standart ilkeleri ortaya koymaya çalışılarak ortak bir çerçeve (konsensüs)/ yeknesaklık oluşturma hedefi güdülmüştür. Bununla birlikte, soruşturmacının, yürüteceği idari soruşturma/ön inceleme çalışmaları kapsamında soruşturulan eylemin/fiilin hangi disiplin cezasına tekabül edeceği ve yapılan idari soruşturma/ön inceleme çalışmalarının hangi esaslara göre yerine getirileceğine yönelik olarak yararlanılabilecek temel kaynak niteliğinde olan 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun disiplin hükümlerini ihtiva eden bölümleri, 4483 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun ile Devlet Memurları Disiplin Yönetmeliği bu çalışmaya ek yapılması bakımından faydalı görülmüştür.

Bu kitapta yer verilen hususlar beş bölümden oluşmaktadır: Birinci bölümde; Bazı Temel Kavramlar ve Tanımlar, ikinci bölümde; İdari Soruşturma, üçüncü bölümde; Ön İnceleme, dördüncü bölümde; İdari Soruşturma ve Ön İncelemede Kullanılan Bazı Belge Örnekleri, beşinci bölümde ise; Teorik Bilgilerin Pratiğe Uygulanması (Örnek Olaylar) başlıklarından ibarettir.