Idari Işlemin Geri Alınması Turgut Tan

GENEL GİRİŞ

İDARİ İŞLEMLERİN SONA ERME BİÇİMLERİ
A- İdarî İşlemin Yapanın İdaresi Dışındaki Nedenlerle Sona Ermesi

B- İdarî İşlemin Yapanın İradesine Bağlı Nedenlerle Sona Ermesi

C- «Désuétude» ve «Caducité»

GERİ ALMA KAVRAMI, KAPSAMI VE BENZER KAVRAMLARDAN AYRIMI
A- Geri Alma Kavramı

1) Tanımı

2) Geri Alma ve Kaldırma

a- İdarî İzinler ve Negotium – Instrumentum Ayrımı

b- İdarî İşlem İle Sonuçlarını Ayırıcı Görüş

3) Geri Alma ve İptal

4) Geri Alma ve Değiştirme

5) Geri Alma ve Karşı – İşlem

B- Açık ve Zımnı Geri Alma

1) Geri Alma İşlemi Geri Alınan İşlemden Ayrı Geriye Yürür Sonuçlu Yeni Bir İşlemdir

a- Geri Alma İşlemi Yeni Bir İşlemdir

b- Geri Alma İşlemi İdarî İşlemlerin Geriye Yürümezliği Prensibine İstisna Getirir

2) Zımnî Geri Alma veya Geri Alma Benzeri Durumlar

a- İşlemi Uygulamama veya Hukukî Sonuçlarını Tanımama

b- İdarî İşlemin Uygulanmasının Durdurulması veya Askıya Alınması

c- İşlemin Bildirilmemesi veya Yayınlanmaması

d- İşlemin Kapsamında Yapılan Değişiklikler

 

BİRİNCİ BÖLÜM

GERİ ALMA TEORİSİNİN UYGULAMA ALANININ SINIRLANDIRILMASI

GERİ ALMA TEORİSİNİN KAYNAKLARI

1) Yargı Kararları İle Ortaya Çıkan Prensipler

2) Yasama Metinleri

GERİ ALMA TEORİSİNİN UYGULAMA ALANININ SINIRLANDIRILMASINDA GERİ ALINAN İŞLEMİN HUKUKA UYGUNLUĞU SORUNU
A- Geri Alma ve Hukuka Aykırı İşlemler

1) Geri Alınacak İşlem Yargısal Yoldan İptalini Gerektirecek Bir Sakatlık Taşımalıdır

a- Yok İşlemler ve Geri Alma

b- Geri Alma Nedeni Olan Hukuka Aykırılığın İptal Nedenlerinden Daha Geniş Anlaşılması Sorunu

2) Geri Alma ve İhtiyaca Uygunluk

a- Takdir Yetkisi ve İhtiyaca Uygunluk

b) Türk Hukukunda Durum
3) Danıştayımızın Değişik Bir Görüşü: Ciddi İncelemeler Sonucu Verilmiş İşlemlerin Durumu

4) Hak Doğurmayan İşlemler ve Geri Alma Nedeni

a- Hak Doğurmadıklarından Geri Alınabilecekleri Kabul Edilen Bazı İşlemler de Aslında Hukuka Aykırıdır

5) Hukuka Aykırı Düzenleyici İşlemlerin Geri Alınması

6) Genel Değerlendirme

B- Geri Alma ve Hukuka Uygun İşlemler

1) Hak Doğurmayan İşlemlerin Geri Alınması Gerçekte Kaldırmadır.

a) Negatif İşlemler
b- İdarenin Kolluk Yetkilerine Dayanarak Verdiği İzinler

2) Hukuka Uygun İşlemlerin Hak Doğurmasalar Bile Geri Alınamıyacağı Görüşüne Getirilen İstisna: Memuriyetten Çıkarma İşlemleri

a) «Franco-Paul-Nicaud» ve «Sauqııet» Kararları
b- İstisnanın Dayandığı Gerekçe

3) Türk Hukukunda Durum

a- Danıştayımızın Tutumu

b- Değerlendirme

4) Hak Doğuran Hukuka Uygun İşlemlerin Geri Alınması Sorunu

a- Tayin İşleminin Geri Alınması Sorunu

b- Türk Hukuku ve Memurluğu Sona Erdiren Haller

5) İlgilinin Vazgeçmesi Üzerine Hak Doğuran Hukuka Uygun İşlemin Geri Alınması

a- Fransız Danıştayı ve «Anglade» Kararı

b- Türk Hukukunda Durum

GERİ ALMA TEORİSİNİN UYGULAMA ALANININ SINIRLANDIRILMASINDA GERİ ALINAN İŞLEMİN HAK DOĞURMASI SORUNU
A- Geri Alma ve Hak Doğuran İşlemler

1) Kazanılmış Haklara Saygı ve İdarî İşlemin Geriye Yürümemesi Prensibi

2) «Kazanılmış Hak», «Hak» ve «Menfaat» Kavramları

a- Geri Alma ile İptal Davası Paralelliği Açısından Yorum

b- «Kazanılmış Hak»ın Geniş Yorumu

c- Fonksiyonel Bir Kavram Olarak «Kazanılmış Hak»

3) Düzenleyici İşlemler ve Kazanılmış Hak Doğurma

4) Kişisel İşlemler ve «Kazanılmış» Hak Kavramı

5) Danıştayımızın Tutumu ve Kazanılmış Haklar

6) Hukuka Aykırı İşlemler Kazanılmış Hak Doğurur mu?

B- Hak Doğurmaya Elverişli Olmayan İşlemler

1) Hukukî Değerden Yoksun İşlemler

a- Yok İşlemler

b- Hile ile Elde Edilmiş İşlemler

c- Açık Hata (Erreure manifeste)

2) Gerçek Bir Hak Doğurmayan İşlemler

a- Negatif İşlemler

b- Belirtici - Açıklayıcı İşlemler

ba- Akçalı İşlemler

3) Kesin ve Hemen Hak Doğurmayan İşlemler

a- Şartli İşlemler

b- Kayıtlı (réserves) İşlemler

c- Geçici İşlemler

 

İKİNCİ BÖLÜM

GERİ ALMA ERKİNİN KULLANILMASINA İLİŞKİN KOŞULLAR VE GERİ ALMANIN HUKUKİ SONUÇLARI

GERİ ALMA ERKİNİN KULLANILMASINA İLİŞKİN KOŞULLAR
A- İdarî İşlemin Geri Alınmasında Yetki Sorunu

1) İşlemi Yapan Organ Geri Almayada Yetkilidir

2) Üst (Hierarşik) Makam ve Geri Alma Yetkisi

3) Vesayet Denetimi ve Geri Alma

4) Zincir İşlemler ve Benzer Durumlarda Geri Alma

a) Zincir İşlemler
b) İdari İşlemin Yapan Organ Dışındaki Organlarca Tanınmaması Durumu
5) Bağlı Yetki — Takdir Yetkisi Sorunu

a) Geri Alma ve Bağlı Yetki
b) Geri Alma ve Takdir Yetkisi
İdari İşlemin Geri Alınmasında Şekil ve Usul
1) Geri Alma İşlemi ve Şekil

2) «Karşı - İşlem» Prensibi ve Geri Alma

a) Düzenlenmiş ve Düzenlenmemiş Karşı-işlem Ayrımı
b) Düzenlenmemiş Yeni İşlem Olarak Geri Alma İşlemi
3) İdarî İşlemler Arasındaki Hierarşi Prensibi ve Geri Alma

Geri Almada Süre Koşulu
1) Geri Alma Erkinin Kullanılmasını Süre ile Sınırlandırma Gereği ve Uygulama

a) İptal Davası Süresi ve Fransız Hukukunda Durum
b) Türk Hukukunda Durum
ba) Süre Sınırının Yokluğu
bb) «İdarede İstikrar» Prensibi
bc) Başka Ülkelerle Benzerlik
2) Geri Alma Erkinin Kullanılmasında İptal Dâvası Süresinin Uygulanmasına İlişkin Sorunlar

a- İptal Davası Süresi

b- Sürenin Başlangıcı Sorunu

ba- Sürenin İmzadan Başlaması

bb- «Ville Bagneux» Kararı

c- Süreyi Uzatıcı Haller

3) Geri Almada Süre Koşulunun İstisnaları

a- Geri Almada Özel Süre

b- Hak Doğurmayan İşlemlerin Getirdiği İstisna

GERİ ALMANIN HUKUKÎ SONUÇLARI
A- Düzgün Geri Almanın Hukukî Sonuçları

1) Geri Almanın Yargısal İptale Benzerliğinden Çıkan Sonuç

a- Hukukî Sonuçlan Bakımından Geri Alma ile Yargısal İptal Arasındaki Benzerlik

b- Geri Alma İptal Dâvasını Konusuz Bırakır

2) Düzenleyici işlemlerin Geri Alınması

3) Negatif İşlemlerin Geri Alınması

4) Geri Almanın Sonuçlarını Sınırlandırıcı Durumlar

a- Tayin İşleminin Geri Alınması

aa- Maaş Hizmet Karşılığıdır

ab- Hizmet Geçerli Sayılacak mı?

b- Görevden Çıkarma ve Emeklilik İşlemlerinin Geri Alınması

ba- Eski Göreve İade

bb- Yerine Bir Atama Yapılmışsa Durum

5) Düzgün Geri Alma İşleminden Sorumluluk

a- Kamu Yükleri Önünde Eşitlik Prensibi

b- Düzgün Geri Alma İşleminden Dolayı Tazminat Dâvasında Süre

B- Hukuka Aykırı Geri Almanın Hukukî Sonuçları

1) Geri Alma İşlemi Üzerinde Yargı Denetimi

2) Geri Alma İşleminden Sorumluluk

3) Geri Alma İşleminin Geri Alınması