Hukuka Aykırı Delillerin Değerlendirilmesi Yasağının Adil Yargılanma Hakkı Çerçevesinde Incelenmesi Fatih Akıncı

Yargılamanın hakkaniyete uygun olabilmesi için herkesin sahip olduğu bir hak olan ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 6. maddesinde ve Anayasamızın 36. maddesinde düzenlenen adil yargılanma hakkı, çeşitli şekillerde ihlal edilebilmektedir. Anayasa Mahkemesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi adil yargılanma hakkının ihlal edilmesi iddialarını inceleyen mercilerdendir. Anayasamızın 38. maddesinin 6. fıkrasında kanuna aykırı bulguların delil olarak kabul edilemeyeceği ifade edilmiştir. Bununla beraber yüklenen suçun hukuka uygun delillerle ispatlanabileceği ve kanuna aykırı olarak elde edilen delillerin ret olunacağı, Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 206. maddesinin 2. fıkrasının a bendinde ve 217. maddenin 2. fırkasında düzenlenmiştir.

Suç işlendiğinde maddi gerçeğin ortaya çıkarılması ceza muhakemesinin temel amacıdır. Ceza muhakemesinin temel amacı gerçekleştirilmeye çalışılırken hukuka uygun hareket edilmeli, hukuk kuralları ihlal edilerek maddi gerçeğe ulaşılmamalıdır. Hukuka aykırılık sonucu ele geçirilen veya elde edilen hukuka aykırı delillerin kullanılmasıyla suçlu açığa çıkarılıp maddi gerçeğe ulaşılsa da, bu şekilde hareket edildiğinde kişilerin hak kaybına uğraması söz konusu olacaktır. Bu surette hareket edildiğinde, adil yargılanma hakkı ihlal edilmiş olacaktır.

Hukuka aykırı delillerin kullanılması suretiyle adil yargılanma hakkının ihlal edildiği iddiaları yargı mercileri tarafından denetlenmektedir. Yargı mercileri tarafından denetleme yapılırken; delilin tek veya belirleyici delil olup olmadığı, delilin güvenilirliği üzerindeki şüphenin giderilip giderilmediği, taraflara delillere karşı iddia ve savunmalarını sunmaları imkânlarının sağlanıp sağlanmadığı gibi bazı kıstaslar kullanılmaktadır. Bu kıstaslar kullanılarak adil yargılanma hakkının ihlal edilip edilmediği incelenmektedir. Aydınlatma yükümlülüğü ihlal edilerek, delil aracı yasakları kullanılarak, ifade ve sorguda yasak usuller uygulanarak, taraflara yargılamada delillerin değerlendirilmesinde eşit imkânlar sağlanmayarak hukuk aykırı delillerin yargılamada kullanılması söz konusu olacaktır. İşte yargılamada, bu şekilde elde edilen veya ele geçirilen hukuka aykırı delillerin kullanılması, adil yargılanma hakkının ihlaline sebep olabilecektir.