Hukuk Başlangıcı Yasemin Işıktaç

İÇİNDEKİLER
 
I. GİRİŞ: HUKUKUN TEMELLENDİRİLMESİ    1
A.HUKUK ONTOLOJİSİ: HUKUK NEDİR NE DEĞİLDİR?    1
1. Hukukun Fonksiyonları Açısından Kavranması    2
2. Hukukun Biçimsel Karakteri Olarak Düzen    4
a. Düzen – Güvenlik İlişkisi    6
1) Hukuk Aracılığıyla Güvenlik    6
a) Genel Olarak    6
b) Model Olarak Hukuk Devleti    8
2) Hukukun Güvenilir Olması    12
b. Düzen – Eşitlik İlişkisi    18
c. Düzen – Özgürlük İlişkisi    19
3. Hukukun Sosyal Karakteri Olarak Toplumsal Yarar    20
a. Genel Olarak    20
b. Hukuk, İnsanın Biyolojik İhtiyaçlarını Karşılar    23
c. Hukuk, Toplumsal Yaşamı Düzenleyen Örf ve Adetlerle Yakın İlişkidedir    24
d. Hukuk Toplumdaki Güç İlişkilerini, Siyasi ve Ekonomik Yapıya da Etki Eder    25
4. Hukukun Değer Karakteri Olarak Adalet    27
a. Adalet Değerinin Ahlaki Değerler İçindeki Yeri    27
b. Doğal Hukuk-Adalet İlişkisi: Tarihsel Perspektif    29
5. Adaletin Tanımı ve Türleri    30
a. Adaletin Farklı Anlamlarda Kullanımı ve Türleri    30
b. Adaletin Türleri    30
1) Denkleştirici Adalet    30
2) Dağıtıcı Adalet    31
3) Hakkaniyet    31
4) Sosyal Adalet    33
5) Adalete İlişkin Yeni Arayışlar: Prosedürel Adalet    36
6. Hukukun Fonksiyonları Arasındaki İlişki    37
II.HUKUK EPİSTEMOLOJİSİ: HUKUKSAL BİLGİNİN NİTELİĞİ    39
A. BİLİM    39
1. Bilimin Niteliği    39
a. Bilimsel Yöntem    40
b. Sosyal Bilimler Alanı    42
2. Hukuksal Bilginin Niteliği    44
a. Genel Olarak    44
b. Hukukun İçerik Açısından İncelenmesi    49
c. Hukukun Yapısal İncelenmesi    51
d. Hukukun Kültürel İncelenmesi    51
3. Hukukun Tanımı ve Üç Boyutluluğu    52
B. YAKIN ALANLARLA HUKUK İLİŞKİSİ VE HUKUKUN DALLARI    55
1. Hukuk – Sosyoloji ilişkisi    55
2. Hukuk – Tarih ilişkisi    56
3. Hukuk – Felsefe ilişkisi    56
4. Hukukun Dalları    57
a. Kamu Hukuku – Özel Hukuk Ayrımının Genel Olarak Değerlendirilmesi    57
1) Çıkar Ölçütü    59
2) Egemenlik ölçütü    59
3) İrade Ölçütü    60
4) İlişkinin Tarafları Ölçütü    60
5) Re'sen Uygulama Ölçütü    61
6) Tek Yanlılık-İki Yanlılık Ölçütü    61
7) İcrailik Ölçütü    62
8) Hukuka Uygunluk Karinesi Ölçütü    62
b. Genel Değerlendirme    63
c. Kamu Hukuku-Özel Hukuk Ayrımı Çerçevesinde Hukukun Dalları    65
1) Kamu Hukuku Alanı    65
2) Özel Hukuk Alanı    67
3) Karma Hukuk Alanı    68
C. TOPLUMSAL NORM KATEGORİLERİ VE HUKUK İLİŞKİSİ    69
1. Toplumsal Norm Kategorileri    69
2.Hukuk Din İlişkisi    71
3. Hukuk Örf ve Adet İlişkisi    73
4. Hukuk Ahlak İlişkisi    75
D. HUKUKUN KAYNAKLARI    79
1. Hukukun Kaynakları    79
a. Yazılı Kaynaklar    81
1) Anayasa    82
a) Osmanlı Devleti Dönemi    84
b) Cumhuriyete Geçiş 1921 Anayasası    86
c) 1924 Anayasası    87
d) 1961 Anayasası Dönemi    88
e) 1982 Anayasası    89
i. 1982 Anayasasının Teknik Özellikleri    90
ii. 1982 Anayasasının Temel İlkeleri    92
2) Kanun    109
a) Kanunların Genelliği, Sürekliliği ve Objektifliği    113
i. Süreklilik    114
ii. Objektiflik    114
b) Kanunların Türleri    114
3) Kanun Hükmünde Kararnameler    116
4) Tüzük – Yönetmelik – Genelge    118
b. Yazılı Olmayan Kaynaklar    121
1) Genel Olarak    121
2) Hukukun Genel İlkeleri    123
3) Örf ve Âdet Hukuku    126
a) Örf ve âdet hukukunun unsurları    128
b) Maddi Koşul - Sürekli Uygulama    128
i. Psikolojik Unsur - Zorunluluk İnancı    129
ii. Örf ve Adet Hukukunun Üçüncü Bir Koşulu Olarak "Devlet Desteği" Şartı Aranabilir mi?    130
c) Örf ve Adet Hukukun Sınırları ve Türk Hukuku Bakımından Konumu    132
c. Yardımcı Kaynaklar    136
1) Doktrin    136
2) Mahkeme Kararları    137
3) Sözleşmeler    140
III. HUKUKUN UYGULANMASI    144
A. HUKUKUN YÜRÜRLÜĞÜ    144
1. Yürürlüğe Girme    144
2. Yürürlük Çeşitleri    145
3. Yürürlükten Kalkma    147
a. Kendiliğinden Yürürlükten Kalkma    147
b. Yürürlükten Kaldırma    148
c. Yüksek Mahkeme Kararlarıyla Yürürlükten Kaldırma    150
4. Yasaların Geriye Yürümemesi (Makable Şamil Olmama)    150
B. HUKUKUN YAPISAL VE İÇERİK OLARAK UYGULANMASI    153
1. Yapısal Açıdan Hukukun Uygulanması    153
a. Yargı    153
b. Yargı Örgütü    155
1) Anayasa Yargısı    157
2) İdari Yargı    158
3) Adli Yargı    159
4) Askeri Yargı    160
5) Sayıştay    161
2. İçerik Açısından Hukukun Uygulanması    162
a. Hukuk Normunun Yapısı    162
1) Hukuk – Mantık İlişkisi    163
2) Hukuk Normunun Mantıksal Yapısı    164
3) Hukuksal Sonucun Çıkarılması    166
b. Hukuk Normunun Unsurları    167
1) Genel Olarak    167
2) Hukuk Normunun Dış Unsurları    168
3) Hukuk Normunun İç Unsurları    170
4) Birincil-İkincil Norm Ayrımı    172
5) Emredici Hukuk Normları    174
6) Tamamlayıcı Hukuk Normları    175
7) Yorumlayıcı Hukuk Normları    176
8) Tanımlayıcı Hukuk Normları    176
c. Yaptırım    176
1) Yaptırım Kavramı ve Tarihsel Gelişimi    176
2) Yaptırım Çeşitleri    179
a) Kamu Hukuku Yaptırımları    180
b) Özel Hukuk Yaptırımları    182
i. Kesin Hükümsüzlük    182
i) Yokluk    183
ii) Mutlak Butlan    184
ii. Askıda Hükümsüzlük    187
i) İptal Edilebilirlik (Nispi Butlan)    188
ii) Noksanlık    189
iii. Nispi Etkisizlik    189
d. Kamu Hukuku ve Özel Hukuk Alanındaki Ortak Yatırımlar    190
1) Tazminat    190
2) Cebri icra – zorla yaptırım    192
3. Hukukun Anlam Açısından Uygulanması    193
a. Pozitif Hukukun İçeriğinin Saptanması    193
1) Genel Olarak    193
2) Somut Hukuksal Sonucun Çıkarılması    194
b.    Hukukun Yorumlanması ve Yorum Çeşitleri    198
1)    Yasama Yorumu    199
2)    Bilimsel Yorum    199
3)    Yargısal Yorumu    200
a)    Söze Göre Yorum    201
b)    Mantıksal - Sistematik Yorum    202
c)    Tarihsel Yorum Yöntemi    203
d)    Amaca Göre Yorum    203
c.    Hukukta Boşlukların Doldurulması    205
1)    Boşluk Türleri    207
a)    Açık Boşluk    207
b)    Örtülü Boşluk    208
c)    Bilinçli Boşluk    209
d)    Hüküm İçi Boşluk    209
e)    Gerçek Olmayan Boşluk    210
2)    Hukukun Geliştirilmesinde Kullanılan Diğer Yöntemler    211
a)    Kıyas    211
b)    Öncelik    214
c)    Aksi ile Kanıt    216
4.    Takdir Yetkisi    217
5.    Hukuk Çevreleri    219
a.    Genel Olarak    219
b.    Common Law (Anglo-Amerikan) Hukuku    220
1)    Latin Hukuk Çevresi    226
2)    Alman Hukuk Çevresi    227
3)    İskandinav (Nordik) Hukuk Çevresi    229
c.    İslam Hukuku    230
d.    Sosyalist Hukuk Sistemi    233
6.    Hukukun Sistemleştirilmesi    236
a.    Genel Olarak    236
b.    Normlar Hiyerarşisi    239
1)    Ulusal Hukuk – Uluslararası Hukuk Açısından Ortaya Çıkan Sorunlar    241
2)    Norm Çatışkılarının Giderilmesinde İzlenecek Yöntem    244
KAYNAKÇA    248

ŞEKİLLER
Şekil 1: Davranış Modelleri ……………………………………………………………… 22
Şekil 2: Hukuk Ve Ahlakın İçeriksel Bağlantısı …………………………………………76
Şekil 3: Normlar Hiyerarşisi……………………………………………………………….83
Şekil 4: Anayasa Yargısı…………………………………………………………………..    107
Şekil 5: Yasa Yapma Süreci………………………………………………………………    112
Şekil 6: Türk Yargı Örgütü………………………………………………………………    156
Şekil 7: İkincil Norm Çeşitleri……………………………………………………………    174
Şekil 8: Hukuk Normunun Çeşitleri……………………………………………………..    174
Şekil 9: Normlar Hiyerarşisi………………………………………………………...……    240
TABLOLAR
Tablo 1: Hukuk Tanımı ve Fonksiyonları……………………………………………….    3
Tablo 2: Bilimsel Yöntem………………………………………………………………....    41
Tablo 3: Hukukun Tanımı ve Fonksiyonları…………………………………………….    53
Tablo 4: Kamu Hukuku Dalları………………………………………………………….    67
Tablo 5: Özel Hukuk Dalları……………………………………………………………..    68
Tablo 6: Karma Hukuk Dalları…………………………………………………………..    69
Tablo 7: Toplumsal Normlar……………………………………………………………..    71
Tablo 8: Hukuk Kuralları ve Diğer Toplumsal Normların Karşılaştırılması………....    78
Tablo 9: Büyük Ve Küçük Önerme ile Vargı Tablosu1………………………………...    167
Tablo 10: Birincil Normlar……………………………………………………………….    173
Tablo 11: İkincil Normlar………………………………………………………………...    173
Tablo 12: Büyük ve Küçük Önerme ile Vargı Tablosu2 ……………………………….    196
Tablo 13: Hukuk Çevreleri ve Tipik Özellikleri………………………………………...    235