Genel Kartoğrafya Iı Turgut Bilgin

İÇİNDEKİLER

GİRİŞ : Kartografyanın Mahiyeti ve Coğrafî Kartografya 1

BÖLÜM I. ÖLÇEKLER ve GENEL HUSUSLAR 5

A — ÖLÇEKLER 5

Ölçeğin tarifi ve ifadesi 5

Ölçek tayini ve muhtelif ölçekler 6

Ölçek ve saha arasındaki münasebet 8

Grafik ölçekler ve çeşitleri 11

Diagonal ölçek 13

Haritaları büyültme ve küçültme 16

Fotografik metodlar 16

Pantografik usul 17

Kare metodu 18

Diğer metodlar 19

Büyültme ve küçültmede mühim hususlar 20

B — HARİTA ÜZERİNDE MESAFE VE SAHA ÖLÇÜLMESİ 20

Mesafe ölçülmesi 21

Saha ölçmeleri 22

Plânimetrik metod 23

Kare metoduyla yüzölçümü hesabı 24

Şerit metodu 24

Geometrik metod 25

Ortalama ordinat usulü 25

Trapez (Yamuk) kaidesi 25

C — GENEL HUSUSLAR 27

Temel harita 28

Anahtar harita 29

Harita ebadımın tayini 30

Çerçeveler 32

Paralel ve meridyenler 33

Hudutlar 34

Kıyılar 35

Akarsular 37

Başlıklar 38

Lejand 39

Kuzey işareti ve grafik ölçek 41

Grid taksimatı 42

Kontrol 42

D — HARİTALARIN TELİFİNE TERTİP VE ŞEKİLLERİN DENGESİ 42

E — ÇİZİM MALZEMESİ VE ALETLERİ 45

a)Çizim malzemesi 46

Kursun kalemler 46

Silgiler 46

Tesbit malzemesi 47

Çini mürekkebi 47

Renkli mürekkepler 48

Boyalar 48

Kâğıtlar 49

Özel kâğıtlar 50

Plastik malzeme 51

b)Çizim aletleri 52

Çizim kalemleri 52

Özel yazı kalemleri 53

Tirlinler 58

Pergeller 59

Cetvel, gönye ve orantörler 60

Çizim masaları ve diğer yardımcı malzeme 61

BÖLÜM II. SEMBOLLER ve YAZILAR 65

A —SEMBOLLER 65

a)Sembollerin (elitleri 66

Şehir sembolleri 67

Karayolları 67

Demiryolları 68

Mevki sembolleri 69

Fiziyografik semboller 69

Diğer semboller 69

 

b)Sembollerin mahiyetine göre tasnifi 70

Kualitatif semboller 71

Kuantitatif semboller 72

c)Orantılı sembollerin çizimi 72

d)Sembollerin çizimi 76

B — YAZİ TERTİBİ VE TEKNİĞİ 83

a)Yazı tipleri 84

Değişik unsurların yazılışı ve okunaklılık 86

Yazıların ebadı 90

b)Yazıların tertibi 91

Yazı maskesi 91

İstikamet 92

Yazı ve isimlerin yayılması 92

Akarsu isimlerinin yazılması 93

Zirve isimleri 94

Yerleşme isimlerinin tertibi 94

Zemin ve yazıların rengi 95

Yazı kısaltmaları 97

c)Yazı usulleri 97

Hazır yazılar 97

Şablonla yazı tekniği ve mekanik aletler 99

El ile yazı tekniği 101

C —TARAMA TEKNİĞİ 106

Tarama sistemi ve dereceleme 106

Noktalama ile tarama 108

Taramada kontrast 111

Taramada dikkat edilecek hususlar 113

Hazır tarama paternleri ve mekanik usul 115

BÖLÜM III. HARİTALARIN ÇEŞİTLERİ 117

A — GENEL HARİTALAR 118

Topografya haritaları 119

Şehir haritaları 120

Coğrafya haritaları 120

Atlas haritaları 121

Duvar haritaları 123

Jeolojik haritalar 125

Turist haritaları 126

Motorist haritaları 128

Hava uçuş haritaları 129

Deniz haritaları 129

Diğer genel haritalar 129

B — ÖZEL HARİTALAR 130

Morfoloji harilaları 132

Jeolojik haritalar 133

İdrografik haritalar 133

Klimatik haritalar 133

Toprak haritaları 134

Biocoğrafya haritaları 134

Nüfus haritaları 134

Yerleşme haritaları 135

Ekonomik haritalar 135

Diğer özel haritalar 136

BÖLÜM IV. DAĞILIŞ HARİTALARI 137

A — KOROKROMATİK HARİTALAR 140

B — KOROPLET HARİTALARI 141

C — İZOPLET HARİTALARI 146

İzoplet haritalarının çeşitleri 149

İzoplet haritalarının hazırlanışı 149

Yoğunluk haritalarının hazırlanışı 149

İzoplet aralığının tayini 153

D — NOKTALAMA HARİTALARI 157

Nokta değerlerinin tesbiti 160

Nokta edabının tayini 161

Noktaların yerleştirilmesi 161

E — KUALİTATİF DAĞILIŞ HARİTALARI 166

F — DİNAMİK HARİTALAR 167

G — PATERN HARİTALARI 171

BÖLÜM V. DİAGRAMLARIN ÇEŞİTLERİ ve MAHİYETİ 173

A — GRAFİKLER 173

Basit grafikler 174

Poligrafikler 175

Bileşik grafikler 176

Logaritmik grafikler 176

Temayül grafikleri 177

B — DİAGRAMLAR 1,78

Kolon diagramları 178

Bölünmüş dikdörtgenler 180

Bölünmüş daireler 183

Yıldız diagramlar 188

Üçgen diagramları 189

Piramid diagramları 190

Yüzde oranları diagramı 192

İzoplet diagramları 193

Dispersiyon diagramları 197

Stereogramlar 199

BÖLÜM VI. RELİEFİN GÖSTERİLİŞ TARZI 201

A — ESAS METODLAR 202

1 Tarama metodu 202

Tarama metodunun prensipleri 203

Tarama metodunun fayda ve mahzurları 205

2 Gölgeleme metodu 206

3 İzohips metodu 207

İzohipslerin mahiygtı 209

Ekuidistans veya izohips aralığı 210

İzohipslerin tefsiri 213

İzohips metodunun bazı mahzurları 214

İzohipsli temel harita yapılışı 215

4 Modern metodlar 219

Kahverengi izohips metodu 219

İzohips ve tarama metodu 220

İzohips ve gölgeleme 220

Kombine metod 220

İzohips ve renkli irtifa zonları 221

Gri gölgeleme ve renkli irtifa zonları 221

Renkli irtifa zonları ve kahverengi tarama 221

B — DİĞER RELİEF METODLARI 221

Renkli irtifa zonları 221

Stereografik metod 222

Aydınlatılmış kontıır (izohips) metodu 223

Ufkî şekil hatları 223

Kantografi metodu 224

Ortografik relief metodu 224

Relief kontur metodu 225

Morfografik metod veya yüzey şekilleri metodu 230

Trahografik veya ııisbî relief metodu 231

Kiaroskuro metodu 234

Noktalama metodu 235

BÖLÜM VII. RELİEF ANALİZLERİ 237

A —İRTİFA ANALİZLERİ 237

a) Hipsografik eğri 237

Hipsografik eğrinin çizilmesi 239

Ortalama irtifaın bulunması 240

Hipsografik eğrilerin tefsiri 241

Hipsografik diagram 242

Blok sistemi 243

Hipsografoid 243

b)Yükselti frekansı 244

c)Umumileştirilmiş izohipsler 247

d)Görüş sahasının tesbiti 247

B —PROFİL ANALİZLERİ 249

Profillerin mahiyeti 249

a.Profil çıkarılışı vc çizimi 249

Profil hattının seçilişi ve morfolojik karakterler 250

Profil çıkarılışı ve çizimi 251

Yükseklik ölçeğinin tayini 254

b.Profil serileri 256

Süperimpoze profiller 256

Bileşik profil 258

Mürtesem profiller 259

Kaydırılmış profiller 260

Talveg veya akarsu profilleri 261

Enine vadi profilleri 263

Relief amplitüdü 264

Eski talveglerin rekonstrüksiyonu 264

Profillerin diğer tatbik şekilleri 265

C — EĞİM VE YAMAÇ ANALİZLERİ 265

i.Meyil hesabı ve yamaç ölçeği 266

Eğim ifadesi 267

Yamaç ölçekleri 268

ii.Ortalama meyil ve yamaç haritaları 273

Wentworth metodu 273

Smith metodu 275

Raisz ve Henry'nin yamaç tayini metodu 278

Yamaç katsayısı 281

Robinson metodu 283

Düz arazi nisbeti 284

Sembol metodu 285

Diğer metodlar - 285

BÖLÜM VIII. BLOKDİAGRAMLAR ve ARAZİ TASLAKLARI 287

A — BASİT BLOKDİAGRAMLAR 288

B — İZOMETRİK BLOKDİAGRAMLAR 290

Kaydırılmış izohipsler metodu 291

Profil serisi metodu 294

C — PERSPEKTİF BLOKDİAGRAMLAR 296

Bir noktalı perspektif blokdiagram 296

İki noktalı perspektif metodu 299

Blokdiagramların hazırlanmasında dikkat edilecek hususlar 303

D — BATİOROGRAFİK BLOKDİAGRAMLAR 304

E — JEOLOJİK BLOKDİAGRAMLAR 309

Tekâmül ile ilgili jeolojik blokdiagramlar 309

Yapıyı gösteren blokdiagramlar 310

Panel veya Kompartıman Blokdiagramları 311

F — ARAZİ TASLAKLAR1 311

Fotoğrafların fayda ve mahzurları 312

Taslak ve resim yapmanın fayda ve mahzurları 312

Malzeme 313

Metod 314

Perspektif esaslar 317

Detay şekillerin işlenmesi 318

BÖLÜM IX. JEOMORFOLOJİK HARİTALAR 319

Giriş 319 A — JEOMORFOLOJİK HARİTALARIN MAHİYETİ VE ÇEŞİTLERİ 323

Ölçek ve kartografik prezantasyon tarzı 323

Basit Jeomorfolojik haritalar 327

Büyük morfolojik üniteler haritası 330

Özel Jeomorfolojik haritalar 330

Şekil paternleri haritası 333

Akarsu şebekesi ve drenaj haritası 335

Dandritik drenaj 336

Paralel ve subparalel drenaj 336

Ortogonal drenaj 336

Daiıevî-Eliptik drenaj 336

Radyal drenaj 336

Sentripetal drenaj 338

Örgülü drenaj 338

Kesinleşmemiş - bozulmuş tip 338

Karışık yelpaze tipi 338

Eski akarsu şebekesinin rekonstrüksiyonu 338

Aşınım sathı haritaları 340

Yamaç haritaları 340

B — ÖZEL JEOMORFOLOJİK HARİTALARIN YAPILIŞI 342

Hazırlık ve malzeme 342

Bibliografyamn tetkiki 343

Harita analizleri 343

Harita okuma 344

Ufkî bünye şekilleri 345

Monoklinal bünye şekilleri 346

Fay diklikleri 347

Volkanik koniler 34^

Feyezan ovası şekilleri 349

Gömük menderes şekilleri 350

Pleistosen glasiyasyonuna ait şekiller 351

Kıvrımlı bünye şekilleri 352

Jeomorfolojik taslakların yapılışı 353

Arazide ilk taslakların tashihi ve esas harita 355

C — TATBİKÎ JEOMORFOLOJİK HARİTALAR 361

Mahiyet ve Tarihçe 361

a) Tatbiki Jeomorfoloji haritalarında veriler 362

Morfometrık veriler 362

Morfografik veriler 363

Morfojenetik veriler 363

Kronolojik veriler 363

b) Tatbiki Jeomorfolojik Haritaların Yapılşı 364

Hazırlık safhası 364

Tanıma devresi 364

Levelerin yapılışı 365

Neticelerin hazırlanması 367

Semboller • 367

Tatbikî jeomorfoloji haritalarının kullanılışı 369

Tatbikî Jeomorfolojik harita sembolleri 371

BÖLÜM X. JEOLOJİK HARİTALAR ve KESİTLER 381

A — JEOLOJtK HARİTALARDA YERALAN MALÛMAT 381

Formasyonların dağılışı ve yaşları 382

Tabaka ve formasyonların renklerle gösterilişi ve litoloji 383

Jeolojik haritalarda işaretler 388

Siyah-Beyaz haritalarda tarama sistemi 390

B — IEOLOJİK YAPININ TESBİTİ 390

Tabaka dalışı ve istikamet 392

Tabaka kalınlığı 392

Aflörman çeşitleri 395

Yapının tespitinde gözönünde tutulacak husus'aı 397

Ufkî (Horizontal) yapının tespiti 398

Monoklinal yapının tespiti 402

Kıvrımlı yapıların tespiti 404

Dom yapıların tespiti 406

Faylı yapıların tespiti 406

C — JEOLOJİK KESİTLER 409

Kesitlerin çeşitleri 409

Seri halinde kesitler 410

Kesit çıkarılışında dikkat edilecek hususlar 410

Kesit Çıkarılması 410

Bibliografya 415

Birimler 416

İndeks 417