Fıkıh Usûlünün Gelişiminde Sosyal Değişimin Rolü Şirin Gül

Fransız İhtilali, Sanayi İnkılabı ve Aydınlanma Felsefesi ile birlikte şekillenmeye başlayan yenidünya, İslâm medeniyetini inanç, kültür ve yaşam tarzı bakımından etkilediği gibi, İslâm hukukunun metot ve uygulamalarının yeniden gözden geçirilmesini de zorunlu kılmıştır. Buradan hareketle, günümüzün çok hızlı ve geniş çaplı sosyal değişimi altında yeter düzeyde bir ictihâd için sosyolojik, ekonomik, biyolojik ve bilimsel verilerin de dikkate alınması gereği unutulmamalıdır. Bu noktada İslâm hukukunun temel kaynakları ve genel ilkelerini de dikkate almak kaydıyla ictihâdın aktifleştirilmesi ve dolayısıyla icmanın tekrar işler kılınması, hükümlerin illetlerinin ve gözettiği maksatların tespit edilip değişen illetle birlikte hükümlerin de değiştirilmesi, toplum maslahatının gözetilmesi, toplumun içinde bulunduğu zaruret hâllerinin göz önünde bulundurulması ve örfe dayanarak verilmiş hükümlerin tekrar gözden geçirilmesi, elde edilen hükümlerin uygulanabilirliğini sağlaması açısından müctehide son derece geniş imkânlar sunar.