Fabrikada Yardımcı Tesis Ve Birimler Ferhan Sami Atalay

Fabrikalarda üretim, yardımcı birimlere oldukça bağlıdır ve üretim için gerekli olan enerji, su gibi gereksinimler yardımcı tesislerden temin edilir. Yardımcı birimlerin gereksinimi, fabrikada üretilen madde/maddelerin cinslerine bağlıdır. Bir petrokimya tesisi; enerji, süreç suyu, atık giderme, soğutma ve ısıtma sistemleri, bakım onarım olmak üzere tüm yardımcı tesislere gereksinim duyarken, elektronik sanayi oldukça az yardımcı birime gereksinim duyar.
Fabrikalarda süreçlerin ısıtılması ve/veya soğutulması merkezi sistemler kullanılarak temin edilmektedir. Süreç için gerekli olan düşük sıcaklıklar chiller olarak adlandırılan yardımcı tesis ile temin edilirken, soğutma amacı ile kullanılan ve üretim sürecinde ısınan su, soğutma kulesi kullanılarak soğutulmakta ve üretim sürecine yollanmaktadır. Özellikle küçük işletmelerde, 250-350 oC sıcaklıklara gereksinim duyan süreçlerde doymuş buhar ve kızgın su yerine kızgın yağ sistemi tercih edilmelidir.
Endüstriyel faaliyetler kontrol edilmediği takdirde önemli çevre sorunlarına neden olmaktadır. İklim değişikliği, çölleşme, biyolojik çeşitlilik kaybı, ormansızlaşma, ozon tabakasının tahribatı, asit yağmurları, hava, su ve toprak kirliliği, tehlikeli atıklar gibi küresel çevre sorunları, sınır tanımaksızın çevrenin sürdürülebilirliğini tehlikeye atmakta, insan ve diğer canlı türlerinin sağlığı, bekası, gıda ile su kaynakları üzerinde önemli tehditler oluşturmaktadır. Bu nedenle sürdürülebilirlik felsefesine uygun üretim faaliyetlerini yapmak ve bu faaliyetler esnasında açığa çıkan ve çevre sorunlarına neden olan atıkları arıtmak zorunluluğu vardır.
Diğer taraftan bir tesisin güvenli çalıştırılması en öncellikli gereksinimdir. Tesiste çalışanların yaşamları, tesisin korunması ve çevre sağlığı, tesisin güvenli çalıştırılmasına son derecede bağlıdır. Tesislerin güvenliğinde en önemli adımlar süreç cihazlarının standartlara uygun mekanik tasarımlarının ve süreçlerin otomatik olarak denetimlerinin yapılmasıdır.
Tesiste devamlığın temini, kazaların önlenmesi, olabilecek arızaların en az düzeye indirilmesi için bakım ve onarım atölyeleri ve korozyona karşı önlemlerin alınması fabrikalarda son derecede önemlidir. Bu kitapta aşağıda belirtilen yardımcı birimlerin tasarımı, işletilmedeki sorunları hakkında bilgiler sunulmuş ve bu tesislerin tasarımlarına örnekler verilmiştir.

- Buhar Üretimi
- Kızgın Yağ Sistemi
- Süreç ve Kazan Suyu Hazırlama Sistemleri
- Su Soğutma Kuleleri
- Düşük Sıcaklık Sistemi (Chiller'ler)
- Bakım, Onarım ve Korozyonla Mücadele
- Vakum Sistemleri
- Elektrik Dağıtım, Süreç Denetim ve Otomasyon
- Çevre Koruma Sistemleri
- İş Güvenliği ve Yangınla Mücadele