Er-Risale Imam Muhammed B. Idris Eş-Şafii

Fıkıh Usûlü alanında bize kadar ulaşma şansına sahip olan ilk eser, İmam eş-Şâfiî (O. 204/820)'nin tercümesini sunduğumuz er-Risâle adlı eseridir.İmam eş-Şâfiî, bu eserini ilki Bağdat'ta, diğeri de Mısır'da olmak üzere iki kere yazmıştır. Er-Risâle 'nin en eski yazma nüshası, Rabî' b. Süleyman (O. 270/884)'ın el yazısı olan nüshasıdır. İmam eş-Şâfiî, bu nüshayı bizzat Rabî' b. Süleyman'a kendisi yazdırmıştır. Günümüze kadar bir çok kere basılmış olan bu eser, ilk defa 1940 yılında Ahmed Muhammedi Şâkir tarafından, Rabî' b. Süleyman nüshası esas alınarak tahkik edilmiştir. Elinizdeki eser de bu nüshaya göre tercüme edilerek Türkçe'ye kazandırılmıştır.Fakikler tarafından hüküm çıkarılırken göz önüne alınan metod ve kaideleri İmam Şafiî, Risâle'sinde bir disiplin haline getirmiştir. Şafiî'nin bu çalışmasını, tıpkı Aristo'nun mantığı bir disiplin halinde tedvin edişine benzetenler, bu görüşlerinde haklıdırlar. Çünkü, nasıl Aristo'dan önce mantık var idiyse, Şafiî'den önce de fıkıh usûlüne ait kaideler, dağınık şekilde de olsa mevcuttu. İmam Şafiî, bunları tenkit, tahlil ve terkip süzgecinden geçirmiş ve kendi görüşlerini de katarak bir ilim halinde tedvin etme kudretini göstermiştir. Risâle'de İmam Şafiî, fevkalade cedelci bir üslupla ve ayrıntılarına inerek usûl meselelerini ele almış, kendi görüşüne uyanları savunmuş, muarız olduğu düşünce ve telâkkileri çürütmeye çalışmıştır.