Enderun Mektebi Ve Üstün Zekalı Çocukların Eğitimi - Cihan Kılıç

Üstün zekalıların/yeteneklilerin eğitimi ve bu eğitimin tarihçesi son yıllarda araştırmacıların ilgisini cezbetmektedir. Üstün yetenekli bireylerin eğitim tarihçesinde, Osmanlı Devleti kurumlarından olan Enderun Mektebi önemli bir yer işgal etmiştir.
Bu önem çeşitli araştırmalarda belirtilse de Enderun Mektebi’ni üstün yetenekli bireylere eğitim verme yönünü detaylı incelemeye tabi tutmuş araştırmaların sayısı ve niteliği mahdut kalmıştır.
Enderun’dan sonra ülkemizde tarihsel süreç içerisinde üstün yetenekli bireylere sunulan eğitim oldukça sınırlı kalmış, cumhuriyet döneminde alınan bazı kararlar ve uygulamalarla bu alandaki eksiklik giderilmeye çalışılmıştır.
Bu çalışmanın isminde üstün zeka terimi tercih edilse de daha doğru kavram üstün yetenektir. Ancak üstün zeka kavramı galat olarak geniş okuyucu kitlesinde karşılık bulmaktadır. Bu okuyucu kitlesine hitap edebilmek amacıyla kitabın ismi bu şekilde tercih edilmiştir.
Bu çalışmada üstün zeka ve yetenek kavramları ile bu niteliklere sahip bireyler ile bunların tanılanması işlemlerinde kullanılan yöntemler hakkında bilgi verilmiştir. Bunun yanı sıra ülkemizde ve diğer ülkelerdeki üstün yetenekli bireylerin eğitimi ile ilgili uygulamalar tanıtılmıştır.
Çalışmanın yoğunlaştığı esas konu ülkemizde üstün yetenekli bireylere verilen eğitimin tarihçesi olmuştur. Bu noktada da özellikle Enderun Mektebi merkeze alınmış mektebin öğrenci seçimi, yeteneği belirleme süreci ve verilen eğitimin niteliği, modern üstün yetenekli eğitim anlayışı ile karşılaştırmalı sunulmuştur.Bu sayede Enderun Mektebinin günümüz anlayışı ile üstün yetenekli bireylere eğitim veren kurum olma yönü tartışılmıştır.
Bu çalışma 2010 yılında Gazi Üniversitesi Eğitim Enstitüsünde tamamladığım “Enderun Mektebi örnekleminde günümüz üstün yetenekli çocukların eğitiminin değerlendirilmesi” isimli yüksek lisans tezinin kapsamlı bir değişikliğe tabi tutulmamış halidir. Bu haliyle yayınlanması cesaret istemekle beraber akademik hayata adım atmak isteyen bir öğrencinin hevesli bir çalışması olarak ele alınması yerinde olacaktır. Kullandığım ifadeler ve konunun sunuluş şekli (on yıl sonra) yeniden ele alındığında kapsamlı değişikliğe uğradığı ve o günkü bilgi birikimim ve donanımımı yansıtmadığı düşünülmüş ve bu sebeple o dönemki ifadelerim olduğu gibi bırakılmıştır.
Tez çalışması esnasında yardımlarını esirgemeyen hocam ve tez danışmanım Prof. Dr. Mehmet Ali Çakmak’a teşekkürlerimi ve saygımı sunarım. Yine tezin hazırlanması esnasında kıymetli fikirleri ile yol gösteren hocam Doç. Dr. Gülin Karabağ’a teşekkürü bir borç bilirim.