Doktor Ve Sağlıkçılara Şiddetin Hukuki Boyutu Ve Sonuçları Asım Ekren

YÖNELİK ŞİDDET
EYLEMLERİNİN KAPSAMI, HUKUKİ BOYUTU ve SONUÇLARI
SAĞLIK MESLEĞİ MENSUPLARINA ÖZGÜ SUÇLAR
SAĞLIK ÇALIŞANLARIYLA İLGİLİ CEZAİ KAVRAMLAR
1)Doktor yada sağlık personelinin ceza hukuku açısından konumu,
kamu görevlisi yada memur olmasının sonucu ................................1
2)Sağlık çalışanlarının mesleki faaliyetleri nedeniyle maruz kaldıkları
eylemler .................................................................................................5
a) Kasten yaralama / öldürme ..................................................................5
b) Hakaret ................................................................................................7
b.1. Yargıtay uygulamalarında doktor-sağlık çalışanlarına /
kamu görevlilerine karşı hakaret ..............................................8
b.1.1. Beddua, kaba, nezaket dışı, ağır eleştiri, hak arama
özgürlüğü kişinin uğradığını düşündüğü haksızlığı dile
getirme nedeniyle nedeniyle hakaret................................8
b.1.2. Sair söz yada davranışlar nedeniyle verilen karar
örnekleri.............................................................................12
b.1.3. Hastanenin acil servisinde hakaret ve aleniyet unsuru......14
b.1.4. Doktorun davranışı nedeniyle, hakaret ve tehdit
eyleminde haksız tahrik hükmünün uygulanıp
uygulanmayacağının tartışılması .......................................17
c) Tehdit ...................................................................................................17
ç) Görevi yaptırmamak için direnmek .....................................................19
d) Mala zarar vermek ...............................................................................20
3)Doktorların görevi kötüye kullanma yada ihmal suçları / örnek
kararlar ..................................................................................................23
3.a. Doktorlar yönünden genel olarak görevi ihmal, görevi kötüye
kullanma ...........................................................................................23
3.a.1. Biyoloji ve Tıbbın Uygulanması Bakımından İnsan Hakları
ve İnsan Haysiyetinin Korunması Sözleşmesi (İnsan Hakları
ve Biyotıp Sözleşmesi) ............................................................25
VI
3.a.2. 19.02.1960 tarihli Tıbbi Deontoloji Tüzüğü ...........................25
3.a.3. Hasta Hakları Yönetmeliği......................................................25
3.a.4. Hekimlik Meslek Etiği Kuralları.............................................26
3.a.5. Malpractice Bildirisi ...............................................................26
3.b. Doktorların görevi kötüye kullanmaları yada ihmal suçlarına
ilişkin karar örnekleri ........................................................................29
3.b.1. İcapçı doktorun çağrıya rağmen hastaneye gitmeyerek
hastanın durumunun ağırlaşmasına neden olmak suretiyle
görevi ihmal etmesi .................................................................29
3.b.2. İcapçı doktorun çağrıya rağmen hastaneye gitmeyerek
hastanın ölümüne neden olmak suretiyle görevi ihmal
etmesi .....................................................................................29
3.b.3. Doktorun çağrıya rağmen hastaneye gitmeyerek hastanın
bebeğinin ölü doğmasına neden olarak görevi kötüye
kullanması .............................................................................30
3.b.4. İcapçı doktorun çağrıya rağmen hastaneye gitmeyerek
hastanın ölümüne neden olmak suretiyle görevi kötüye
kullanması..............................................................................30
3.b.5. Doktorun mesai saatinde görev başında bulunmayarak
görevi kötüye kullanması.......................................................31
3.b.6. İcapçı doktorun çağrıya rağmen hastaneye gitmeyerek gebe
kadının ve bebeğinin ölümüne neden olarak görevi ihmal
etmesi .....................................................................................31
3.b.7. Doktorun otopsi yapmayarak görevi kötüye kullanması.........31
3.b.8. Doktorun taksirle ölüme neden olması ve görevi kötüye
kullanmasının karşılaştırılması...............................................32
3.b.9. Talep edilen ambulansın gönderilmemesi suretiyle görevi
kötüye kullanma .....................................................................33
3.b.10. Doktorun eksik tedaviyle hastanın düşük yapmasına neden
olduğunun ileri sürülmesi suretiyle görevi ihmal ..................34
3.b.11. Doktorun eksik tedaviyle hastanın bebeğinin ve ölümüne
neden olduğunun ileri sürülmesi suretiyle görevi ihmal .......34
3.b.12. Doktorun tedavi sürecinde gerekli kontrol ve tahlilleri
yapmamak suretiyle hastanın ölümüne neden olduğunun ileri
sürülmesi suretiyle görevi ihmal ...........................................35
3.b.13. Doktorun, hastaları özel hastaneye yönlendirmek suretiyle
görevi kötüye kullanması ......................................................36
3.b.14. Doktorun hastayı, hastahane ortamında tedavi etmesi
gerekirken taburcu ederek durumunun kötüleşmesine neden
olarak görevi ihmal etmesi ....................................................36
VII
3.b.15. Doktorun hastayı, uzmanından konsültasyon istemesi
gerektiği halde bunu yapmayarak evine göndermesinden
sonra hastanın ölmesi nedeniyle görevi ihmal etmesi ...........37
3.b.16. Tıbbi hata ile yaralanma yada ölüm arasında illiyet bağının
olmaması durumu..................................................................38
4)Sağlık çalışanlarına yönelik şiddet eylemlerinin artması üzerine
yapılan yasal düzenlemeler ...................................................................39
- 663 Sayılı KHK'nın 54. Maddesi: Hukuki Yardım...............................39
-Sağlık Bakanlığı Personeline Karşı İşlenen Suçlar Nedeniyle
Yapılacak Hukuki Yardımların Usül ve Esasları Hakkında
Yönetmelik ............................................................................................39
-Sağlık Bakanlığı, Hasta ve Çalışan Güvenliğinin Sağlanmasına Dair
Yönetmelik ............................................................................................40
-Sağlık Bakanlığı, 14/05/2012 tarih ve 2012/23 sayılı ile 27/07/2012
tarih ve 2012/850 sayılı genelgeleri .......................................................41
-Sağlık Bakanlığı Beyaz Kod Birimi ......................................................41
- İçişleri Bakanlığının 26/04/2012 tarih ve 2012/22 sayılı genelgesi .......41
- 3359 Sayılı Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu. 12.Ek Maddesi .............42
5)Sağlık çalışanlarına yönelik şiddet eylemlerinin soruşturma
yapmaya yetkili makamlara (cumhuriyet başsavcılığına,
emniyete, jandarmaya) bildirilmesinde (ihbar veya şikayet
edilmesinde) yasal zorunluluk var mıdır? ..........................................44
6)Doktor, sağlık çalışanlarına yönelik gerçekleşen şiddet eylemlerinde
hızlı ve etkili soruşturma yapılması uygulamadaki soruşturmalarda
yapılan hatalar ........................................................................................47
7)Sağlık çalışanlarına yönelik şiddet eyleminde bulunan şüphelilerin
tutuklanması meselesi ...........................................................................49
8)Şiddet eylemlerinde, sağlık mesleği mensubunun meydana gelen
olayda etken olabilecek söz yada davranışları nedeniyle haksız
tahrik uygulaması ....................................................................................52
9)Hekim / sağlık çalışanlarına özgü suçlar, doktor / sağlık çalışanlarınca
işlenmesi halinde cezası artan suçlar ...................................................56
a. Sağlık mesleği mensuplarının suçu bildirmemesi ..............................57
b.Kişilerin hayatını ve sağlığını tehlikeye sokacak biçimde ilaç yapma
veya satma ..........................................................................................60
c. Bozulmuş veya değiştirilmiş gıda veya ilaçların ticareti ....................60
d. Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti ................................61
e. Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma ...........61
f. Gerçeğe aykırı belge düzenlemek / belgede sahtecilik........................61
VIII
ı. Sağlık birimlerindeki protokol defterlerinde tahrifat yapmak,
deftere gerçeğe aykırı kayıt yapmak ....................................................64
10) Sağlık çalışanlarının kendi aralarındaki suç teşkil eden eylemleri ..........65
- Şahsi, sosyal ilişkilerinden kaynaklanan eylemler ................................66
- Bir taraf için görevden kaynaklanan eylemler ......................................66
- İki taraf için de görevden kaynaklanan eylemler ..................................67
11)Sağlık mesleği mensuplarının hangi eylemleri doğrudan
soruşturmaya hangi eylemleri soruşturma iznine tabidir?................68
12)Sağlık birimleri yönetimlerinin cumhuriyet başsavcılığı –
mahkemelerle yaptıkları resmi yazışmalarında olası sorumluluklar .....70
13)Diş tabipliği, sahte veya diplomasız / yetkisiz diş hekimliği
yapmak ..................................................................................................74
13.1. Diş hekimliği mesleğinin genel nitelikleri .....................................74
13.2. 1219 Sayılı Kanuna göre, diş tabiplerinin idari para cezasını
gerektiren eylemleri ......................................................................74
13.3. Diş hekiminin muayenehanesinde yetkisiz kişileri çalıştırması.....75
13.4. Yetkisiz olarak diş hekimliğini yapmak ........................................75
13.5. Diplomasız - sahte diş hekimliği yapmak ......................................76
13.6. Diş protez teknikerlerinin diş tabipliği faaliyetlerinde bulunması .79
14) İzinsiz - ruhsatsız sağlık kurumu açmak, sağlık hizmeti sunmak ....81
-1219 Sayılı, Tababet ve Şuabatı Sanatlarının Tarzı İcrasına Dair
Kanun'un 25. Maddesi ........................................................................81
-1262 Sayılı, İspençiyari ve Tıbbi Müstahzarlar Kanunu'nun 19.
Maddesi .............................................................................................. 81
- 3359 Sayılı, Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu .....................................82
14.1. Sahte hekimlik yapmak ..................................................................83
14.2. İzinsiz / yetkisiz hekimlik yapmak .................................................83
14.3. İzinsiz / ruhsatsız tıbbi müstahzar imal etmek, satmak ..................84
14.4. Ruhsatsız - izinsiz sağlık hizmeti sunmak ......................................86
15) Aydınlatılmış onam belgesi ve cezası ...................................................88
-Uygulamada karıştırılan bin husus: Usulüne göre hazırlanmış ve
izah edilmiş aydınlatılmış onam belgesi doktorun sorumluluğunu
ortadan kaldırır ....................................................................................89
- Aydınlatılmış onam belgesini düzenlememenin cezası ........................90
- Anayasa. Madde.17..............................................................................90
-1219 Sayılı Tababet ve Şuabatı Sanatlarının Tarz-ı İcrasına Dair
Kanun (Madde.70) ..............................................................................91
IX
- İnsan Hakları ve Biyotıp Sözleşmesi (5.Maddesi) ...............................91
- Sağlık Bakanlığı Hasta Hakları Yönetmeliği .......................................91
-Türk Tabipleri Birliği Hekimlik Meslek Etiği Kuralları (Madde.26.).92
16) Ebeler, sahte-diplomasız /yetkisiz olarak ebelik yapmak ..................95
16.1. Ebelik mesleğinin genel nitelikleri.................................................95
16.2. Sahte ebelik yapmak ......................................................................96
16.3. İzinsiz / yetkisiz ebelik yapmak .....................................................96
16.4. 1219 SK'ya göre, ebelerin idari para cezasını gerektiren
eylemleri ........................................................................................96
17)Hastabakıcı, diplomasız / yetkisiz olarak hastabakıcılığı yapmak ...98
17.1.Hastabakıcılık mesleğinin genel nitelikleri .....................................98
17.2. İzinsiz / yetkisiz hastabakıcılık yapmak ........................................98
17.3. 1219 SK'ya göre, hastabakıcıların idari para cezasını gerektiren
Eylemleri........................................................................................99
18) Hemşireler, sahte veya diplomasız / yetkisiz hemşirelik yapmak....100
18.1. Hemşirelik mesleğinin genel nitelikleri .........................................100
18.2. Sahte, izinsiz / yetkisiz hemşirelik yapmak....................................101
18.3. 6283 Sayılı Kanuna göre, hemşirelerin idari para cezasını
gerektiren eylemleri .......................................................................102
19) Başka doktorun kaşe ve/veya imzasını kullanmak .............................103
20)Bir kısım sağlık mesleği mensubunun yetkisinde olan işleri diplomasız
veya belgesiz olarak yapmak veya bu unvanları takınma suçu .............106
21) Tabiplerinin idari para cezasını gerektiren eylemleri ........................108
21.1. Muayenehane açma yada nakil bildirimini yapmama ...................108
21.2. Görev yerini terk yada mesleği bırakma bildirimini yapmama .....108
21.3. Kendisinde olmayan belli ünvanları kullanma, yetkisiz tıp
eğitimini verme .............................................................................108
21.4. Ticari faaliyette bulunma...............................................................108
21.5. Tabip odasına kayıt yapmama .......................................................108
21.6. Reklam yapma ...............................................................................108
22)Özel ve kamu sağlık urum ve kuruluşlarında çalışan tabipler, diş
tabipleri ve tıpta uzmanlık mevzuatına göre uzman olanların
sigortasının yapılmaması suçu..............................................................109
23)Bir karşılaştırma: Sağlık mesleği mensupları ile diğer kamu
görevlilerinin usulsüz olarak görev yapmaları .......................................111
23.1. Kamu görevinin usulsüz olarak üstlenilmesi .................................112
X
23.2. Özel işaret ve kıyafetleri usulsüz kullanma ...................................112
23.3. Sahte/diplomasız tabiplik yapmak .................................................112
23.4. İzinsiz/yetkisiz olarak tabiplik yapmak .........................................112
23.5. Diplomasız/sahte diş tabipliğini yapmak .......................................112
23.6. İzinsiz/yetkisiz olarak diş tabipliğini yapmak................................113
23.7. Sahte/diplomasız ebelik yapmak ...................................................113
23.8. İzinsiz/yetkisiz ebelik yapmak.......................................................113
23.9. Sahte, izinsiz/yetkisiz hemşirelik yapmak .....................................113
23.10. İzinsiz / yetkisiz hastabakıcılık yapmak ......................................114
II.BÖLÜM
UYGULAMADA ADLİ RAPOR
1)Adli rapora genel bakış ..............................................................................115
2)Adli raporun yasal dayanağı ......................................................................116
3)Adli raporun düzenlenmesi........................................................................118
4)Adli raporun önemi, etkisi ve hukuki değeri .............................................120
5)Adli raporun sorumluluğu .........................................................................122
6)Adli raporun düzenlenmesinde görev ve takdirin kapsamı........................124
7)Uygulamada adli rapor düzenlenmesindeki eksiklik ve aksaklıklar ..........125
8)Sonuç olarak ne yapmak gerektiği............................................