Doğu Ülkeleri Tarihinin Altın Çağı Korykoslu Hayton

Haçlılar, Memlûkler ve Moğolların Tarihi Kesişiyor

1291’de Akka’nın düşüşü Avrupa’daki pek çok entelektüeli, Ortadoğu’da yeni bir Haçlı idaresi kurulması yönünde çeşitli planlar yapmaya yönlendirdi. Bunlardan biri de 1307’de Papa V. Clementis’e bir Haçlı seferi planı sunan Korykoslu Hayton’du. Ancak onun planı kendisinden önce kaleme alınan planlardan farklıydı. Planının özgünlüğü, Haçlı seferinin sadece bir askerî sefer olarak ele alınmaması, coğrafî ve tarihî bir perspektifi de en az askerî meseleler kadar önemsenmesinden ileri geliyordu.

Hazırladığı planda Hayton, düşmanı olarak gördüğü Memlûk Sultanlığı ile müttefik olarak gördüğü Moğolların tarihini ele aldığı gibi onların ekonomisi, ordu teşkilatı ve askeri yetenekleri, sosyolojik yapıları, gelenekleri ve tarihine ilişkin bilgiler vermiştir. Ayrıca İlhanlılardan Yüan hanedanına ve Çağataylılara eşsiz bilgileri barındıran bu eserin dikkat çekici bir diğer yönü de Altın Orda Hanlığı’na dair bilgileri içermesidir. Hayton’un bu konulara hakim olması Memlûk sınırında yer alan Kilikya Ermeni Kraliyet ailesinin bir ferdi olması ve tavsiyelerde bulunduğu ortamı bizzat yaşamasından kaynaklanıyordu. Dolayısıyla başardığı şey, Ortadoğu’nun havasını hiç teneffüs etmeyerek eserlerini Fransa veya İtalya’da kaleme alanların erişebileceklerinin çok ötesindeydi.

Doğu Ülkeleri Tarihinin Altın Çağı, Moğollarla müttefik bir şekilde Suriye seferine iştirak etmiş, hayatının önemli bir kısmında elinde kılıç tutmuş ve anlattığı hadiseleri, yani “tarihi yaşayan” bir kişinin kaleminden çıkmakla şöhret bulmuş bir eser. Batıdan Haçlıların, Doğudan da Moğolların saldırısı ile Memlûkleri yok etmeyi ve böylelikle Ortadoğu’da yeni bir Hıristiyan dünyayı yaratmayı düşleyen Hayton’un tasarısı Orta Çağ’ın en önemli tarih kaynaklarından biri.

Altay Tayfun Özcan tarafından Latince aslından çevrilen ve karşılaştırılarak notlandırılan Doğu Ülkeleri Tarihinin Altın Çağı sizleri Haçlılar, Memlûkler ve Moğolların tarihinin kesiştiği zamana götürecek…