Demokrat Parti’de Parti Içi Muhalefet (1946-1960) Haydar Temür

Kendisi de Cumhuriyet Halk Partisi içinde muhalefet hareketinin sonucu olarak kurulan

Demokrat Parti’nin tüm siyasi hayatı boyunca parti içi mücadeleler yaşanmıştır. Bu

mücadeleler sonucunda Demokrat Parti içinden Millet Partisi, Öz Demokratlar Partisi, Türkiye

Köylü Partisi ve Hürriyet Partisi çıkmıştır. Ancak Demokrat Parti içindeki mücadele bunlarla

sınırlı değildir. 1951’de Parti Meclis Grubunda 61 milletvekilinin kendi hükümetlerine

güvensizlik oyu vermesi, 1955’te yine Meclis Grubunda hükümetin düşürülmesi gibi geniş

çaplı muhalif hareketler görülmüştür. Partinin kurucuları ile diğer üyeleri, Meclis Grubu ile

Genel İdare Kurulu, partinin kurduğu hükümetler ile Meclis Grubu arasındaki mücadeleler,

partinin yerel örgütleri ile merkezi yönetimi arasındaki mücadelelerle eklemlenmiş, partinin

örgütleri ve kurulları da kendi içinde bütünlüğe sahip olmamış, her bir kurul ve yerel örgüt iki

ya da daha fazla hizbin mücadelesine sahne olmuştur.

Demokrat Parti’de parti içi muhalif hareketlerin yapısı, hedefleri ve politik söylemleri

baştan, önceden belirlenmiş olmayıp; ülke konjonktüründeki, partinin genel politikalarındaki

ve diğer partilerle ilişkilerindeki değişime paralel olarak şekil almıştır. Bu şekillenmede parti

içi mücadelenin kendi dinamikleri (karşılıklı sertleşmeler ya da yumuşamalar, pazarlıklar,

verilen ödünler, geri çekilmeler vb.) de önemli ölçüde belirleyici olmuştur. Bu nedenle, bu

çalışmada Demokrat Parti’nin siyasi yaşamı boyunca kendi içinde ortaya çıkan küçük ya da

büyük tüm muhalif hareketlenmeler, durağan bir neden-sonuç ilişkisi içinde değil dinamik

süreçlerin parçası olarak ele alınmaya çalışılmıştır.