Ceza Sorumluluğunun Şahsiliği Ilkesi Veysel Candan Canoğlu

Kolektif sorumluluğun hâkim olduğu ilkel dönemlerden günümüze kadar geçen süreçte, ceza hukukundaki sorumluluk anlayışında köklü değişimler yaşanmıştır. Merkezi otoritenin güçlenerek cezalandırma yetkisini tekeline alması, şahsi intikam usulünün terk edilmesi, toplum yerine bireyi esas alan liberal düşüncenin benimsenmesi ve suçlulukla mücadelede yeni yöntemlerin bulunması gibi birtakım gelişmelere bağlı olarak ceza sorumluluğunun şahsiliği ilkesi, modern ceza hukukunun temel ilkelerinden biri hâline gelmiştir.

Ceza sorumluluğunun şahsiliği ilkesine göre kişi, yalnızca kendi işlediği fiilden dolayı sorumlu tutulabilmektedir. Bunun dışında her ne sebeple olursa olsun, üçüncü kişinin işlemiş olduğu fiil nedeniyle kişinin cezai sorumluluğuna gidilmesi mümkün değildir.

Çalışmamızın birinci bölümünde, ceza hukukundaki sorumluluk türleri, ceza sorumluluğunun şahsiliği ilkesinin kapsamı, sonuçları, ceza hukukundaki bazı kavramlardan farkı ve tarihi gelişimi incelenmektedir.

İkinci bölümde konu, uluslararası ceza hukuku bağlamında ele alınmaktadır. Bu kapsamda ceza sorumluluğunun şahsiliği ilkesinin uluslararası hukukta ortaya çıkışı ve gelişimi açıklandıktan sonra, ceza sorumluluğunun şahsiliği ilkesiyle ilgili evrensel ve bölgesel nitelikteki uluslararası belge ve yargı kararları irdelenmektedir.

Üçüncü bölümde ise Türk Ceza Hukukundaki bazı kanun maddeleri üzerinde durulmaktadır. Ceza sorumluluğunun şahsiliği ilkesi açısından uygulamada sıklıkla görülen ve tartışmalı nitelik taşıdığını düşündüğümüz çeşitli hükümler sistematik bir şekilde değerlendirilmektedir.