Ceza Muhakemesi Hukukunda Iddianamenin Iadesi Kurumu Arif Gümüşay

İddianamenin iadesi kurumu, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu ile 2005 yılında hukukumuza dahil edilmiştir. Söz konusu düzenlemeye göre kamu davasının açılabilmesi için, iddianamenin mahkeme tarafından ka­bul edilmesi gerekir. Bu düzenlemeden önce Cumhuriyet savcısının id­dianame düzenlemesi ile kamu davası açıldığından, çoğu zaman soyut beyanlarla kişilerin lekelenmeme hakkı zedelenmekte ve gereksiz yar­gı­la­m­alarla mahkemelerin iş yükü artmaktaydı. Kanun koyucu iddianamenin iadesi kurumu ile delil olmadan düzenlenen iddianame nedeniyle ki­şi­le­rin lekelenmeme hakkının zedelenmesini engellemek ve mahkemeleri ge­rek­siz yargılamalardan kurtarmayı amaçlamaktadır.

İddianamenin iadesi kapsamında Ceza Muhakemesi Kanunu 170 inci maddeye uygun olarak düzenlenmeyen ve 174 üncü maddede sayılan şartlar bulunmadan düzenlenen iddianame mahkeme tarafından iade edi­le­cektir. Ceza Muhakemesi Kanunu 174 üncü maddede sayılan iade ne­denleri sınırlı sayıdadır. Bu nedenle mahkeme iddianameyi sadece mad­dede belirtilen sebeplerden dolayı iade edebilecektir. Ancak uygulamaya baktığımızda; iddianamenin iadesinin mahkeme ile sav­cı­lık­lar arasında uyuşmazlıklara neden olduğu, bazen savcıların iddianameyi ka­nunda belirtilen usule uygun olarak düzenlemedikleri halde mah­ke­me­lerin bu iddianameleri kabul ettikleri, bazen hakimlerin maddede dü­zen­len­meyen sebeplerle iddianameleri iade ettikleri gö­rül­mek­tedir. Bu du­rum ise yar­gı­lamanın sürüncemede kalmasına, gereksiz uzamasına ve ki­şi­lerin adil yargılanma hakkının zedelenmesine sebep olmaktadır. Bu ça­lış­mada id­dianamenin iadesi kurumu ile amaçlanan hususların yerine ge­ti­rilip ge­ti­ril­mediği ve kurumun uy­gu­lamadaki işleyişi ele alınmıştır.