Ayni'nin Hadis Usulünü Ele Alışı

762/1360'ta Antep'te doğan Hanefî hadis âlimi Bedrüddin Aynî'nin hadis usûlü ıstılahlarına vâkıf olması rical bilgisi ve hadis edebiyatına hâkimiyeti; ona Hanefîlerin kaynak kitaplarından el-Hidâye'de yer alan hükümleri sıhhat derecesi en üst seviyedeki hadislere dayandırma fırsatı sunmuştur. Adeta İmâm-ı A'zam'dan beri ortaya konulan mezhebin hükümleri Aynî'ye kadar gelişen hadis usûlü kavramlarıyla onun tarafından yeniden incelenmiş ve bunların doğruluğu ispat edilmiştir. Aynî bu eserinde kendisinden evvel ortaya koyulan Hanefî hadis usûlü ilkelerini sağlam temellere oturtulmasına usul açısından ele aldığı hadislerin çeşitliliği ve uygulamadaki başarısıyla katkı sağlamıştır. İbn Hacer'den evvel yazılan fakat konuların dağınık halde olduğu hadis usûlü eserlerinden hareketle derli toplu bir hadis usûlü eseri yazması İbn Hacer için nasıl kolay olmuşsa; inanıyoruz ki ilerleyen çalışmalarda «Hanefî hadis usûlü kitabı» yazmaya niyetlenecek bir kimsenin Aynî'nin el-Binâye'deki usullerini incelemesi ona çok büyük katkı sağlayacaktır. Çünkü Aynî İbn Hacer ile çağdaştır. İbn Hacer'in ortaya attığı tanımlamalar ve o dönemde yazılan çizilenlere de cevap vererek bu eserini kaleme almıştır. Hanefî hadis usûlü geçmişe göre daha nettir. Bu yüzden Aynî'deki örnek hadis incelemeleri artırılarak yapılacak çalışmaların bu netliği artırıcı olacağına inanıyoruz.