Avrupa Insan Hakları Mahkemesi Kararlarının Icrası Abdulkadir Aygül

Bu çalışma temelde iki bölümden oluşmaktadır. İlk bölümünde ana hatlarıyla Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin tanıtılması amaçlanmıştır. Bu bölüm Mahkeme’nin “kökenleri”, “yapısı” ve “karar türleri” adlı üç alt başlıktan oluşmaktadır. Mahkeme’nin kökleri kısmında Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi fikrinin nasıl ortaya çıktığı ve Mahkeme’nin hangi şartlarda kurulduğu anlatılırken, Mahkeme’nin yapısı kısmında AİHM’nin bugünkü idari ve yargısal yapısı ortaya konmaktadır. Zira, Mahkeme’nin idari ve yargısal yapılanmasının bilinmesi, Mahkeme üzerine tespitler oluşturulmasına zemin oluşturmaktadır.

Mahkeme’nin karar türleri kısmında ise Mahkeme’nin bir başvuru üzerine verebileceği kararlara değinilmektedir. Bu kapsamda Mahkeme’nin esasa ilişkin verdiği kararları -icra ile de doğrudan ilintili olduğu için- teferruatlı olarak incelenmiştir.

Çalışmanın ikinci bölümü dört alt başlıktan oluşmaktadır. “Genel” başlığı altında özetle Bakanlar Komitesi ile AİHM Kararlarının İcrası Dairesi tanıtılmakta, Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi’nin AİHM kararlarının icrası bağlamındaki işlevine değinilmekte ve icra sürecine hâkim genel ilke olan ikincillik (subsidiarity) ilkesi hakkında bilgi verilmektedir. Bu kısımdan sonra icranın esasını oluşturan “tedbirler” alt başlığında “bireysel” ve “genel” tedbirler anlatılmaktadır. Bireysel tedbirler spesifik olarak başvuranın ihlal sebebiyle uğradığı zararların giderimini hedeflerken genel tedbirler aynı ihlalin tekerrür etmemesi için atılan adımlardır.

“İcra Araçları” başlıklı üçüncü kısımda birtakım temel kavramlar ele alınmış, Bakanlar Komitesi’nin dosyaları nasıl sınıflandırdığı, devletin resmi olarak Bakanlar Komitesi ile nasıl iletişim kurduğu ve Bakanlar Komitesi’nin ne tür kararlar alabildiği açıklanmıştır. Son kısım olan “AİHM Kararlarının İcra Edilmemesi” başlığı altında ise Mahkeme kararlarının icra edilmemesi durumunda olabilecekler hususunda araştırma yapılmıştır.