Ateş Ve Güneş Iris Murdoch

İÇERİK TANITIM (Arka Kapak)
Romancı ve felsefeci Iris Murdoch’ın, “Romanesk Konferansları”na dayanarak kaleme aldığı bir çalışma olan Ateş ve Güneş: Platon Sanatçıları Niçin Dışladı?, antikçağın en önemli filozoflarından Platon’un genel olarak “sanat”a karşı takınmış olduğu kuşkucu tavrın düşünsel temellerini irdelemektedir. Iris Murdoch, bir yandan, “sanat” ve “sanatçılık” kavramlarının ünlü filozofun çeşitli metinlerinde ortaya çıkış biçimlerini incelerken, bir yandan da, “gerçek” kavramı ile bir çeşit sofistlik olarak gördüğü “sanat” olgusu arasındaki karmaşık ilişkiyi, sanatçıların “gerçeği çarpıtan” kişiler oldukları yolundaki savın geçerlilik düzlemlerini sıkı bir eleştirel süzgeçten geçirir. Murdoch’a göre, Platon’un “sanat”a karşı çıkışının temelinde, “dinsel öğe” ön plandadır. Platon’a göre, sanat tehlikelidir, çünkü sanat esas olarak “tinsel olan”ı taklit eder ve kılığını inceden inceye değiştirip önemsizleştirir. Sanatçılar dinsel imgelerle sorumsuzca oynarlar. Hatta Platon’a bakılırsa, sanatın oyunbazlığında uğursuzca bir yan vardır, kötülüğün çekemezlik dolu ve eğlenceli bir kabullenilişidir sanat. Gerçek logos, en yüksek hakikat karşısında sessiz kalır; ama sanat objesi kendi gevezeliğini sever, hakikati değil, kendini sever ve öncesiz-sonrasız olmayı arzular. Iris Murdoch, Platon’un sanat karşısındaki olumsuz tavrının filozofun düşün yaşamının son dönemlerinde yumuşadığını, sözgelimi son yapıtı olan Yasalar’da, “sanat”ın sansürün sınırları içinde, ilgiyle, hatta bir çeşit saygıyla karşılandığını vurgulamaktadır. Öte yandan Murdoch, gerçek-sanat ilişkisini daha çağdaş bir ahlâksal bağlamda ele alıp Platon’u bu görüşler çerçevesinde okumanın, iyi sanatın nasıl “doğru sözlü” olabileceğini anlamamıza yardım edeceğini de belirtmektedir. Çünkü sanat, özellikle de edebiyat, hepimizin buluşabileceği ve güneşin altında her şeyin incelenip gözden geçirilebileceği bir düşünme salonudur. Şöyle demektedir Murdoch: “Bizler sanatı Platon’un suçlamalarına karşı savunmayı isteyebilsek de, en yüksek ilgi konusu bağlamında, bu suçlamalardan bazılarının dikkate alınmaya değer olduğunu da kabul edebiliriz.”

IRIS MURDOCH
1919’da İrlanda’da doğan İngiliz romancı, oyun yazarı, şair, denemeci, felsefeci ve senaryo yazarı. Murdoch hemen her yıl hacimli birer roman yazmış olmasının yanında, Sartre, Romantic Rationalist (1953) Sartre: Yazarlığı ve Felsefesi, Çev. S. Hilav, Yazko Yay., 1981]; The Fire and The Sun (1977) [Ateş ve Güneş, Çev. S. R. Kırkoğlu, Ayrıntı Yay., 1992]; The Sovereignty of Good (1971) [İyinin Egemenliği, Çev. Tuğba Gülal, Ayrıntı Yay., 2015] gibi metinleri kaleme almıştır. Bu kitapların yanı sıra, Existentialists and Mystics (1997) [Varoluşçular ve Mistikler, Çev. Süha Sertabiboğlu, Ayrıntı Yay., 2015] gibi felsefi çalışmalarıyla da tanınır. Murdoch bir süre Oxford Üniversitesi’nde felsefe dersleri vermiştir. The Black Prince (1973) [Kara Prens, Çev. Aysun Babacan, Ayrıntı Yay., 2000] romanıyla James Tait Black Anma Ödülü’nü ve The Sea, The Sea (1978) [Deniz Deniz, Çev. Nuray Önoğlu, Ayrıntı Yay., 2016] ile de Booker Mc Connel Ödülü’nü kazanmıştır. Murdoch’ın ilk romanı Under The Net (1954) [Ağ, Çev. Nihal Yeğinobalı, Ayrıntı Yay., 1993] en iyi yapıtlarından biri olarak görülür ve ahlaki meseleleri işlemesi bakımından yazarın tipik yapıtlarındandır. Murdoch’ın romanlarında çoğunlukla The Flight From the Enchanter’daki (1956) Mischa Fox, A. Severed Head’deki (1961) [Kesik Bir Baş, Çev. S. R. Kırkoğlu, Ayrıntı Yay., 1988] psikolog ya da Philosopher’s Pupil’deki (1983) felsefeci gibi, günümüze özgü “cazibeli” biri, diğer kişilerin davranışlarını etkiler ve olayları yönlendirir. Murdoch’ın imgeci düzyazı üslubu, yapıtlarında fantastik, simgesel bir boyut yaratmasına yardımcı olur.