Aşık Edebiyatı Ve Taşpınarlı Halk Şairleri Bayram Durbilmez

Ozan-baksı geleneği ile şekillenen ozan sanatına bağlı zengin bir sözlü edebiyatı bulunan Oğuz Türkleri

Müslüman olunca bu köklü sanattan beslenen yeni konulara yönelir. Sosyal ve kültürel hayatta görülen bu

gelişmeler sonucu dinî şiirler söyleyen/ yazan derviş şairler ile diğer konularda şiirler söyleyen ozanlar

ortaya çıkar. Azerbaycan, Anadolu ve Rumeli sahalarındaki bu iki ayrı sanat geleneği, XVI. yüzyılda

birleşerek âşık edebiyatını oluşturur. Âşık edebiyatı temsilcileri birincil sözlü kültür çağında yalnızca sözlü

kültürden beslenirken, matbaa ve teknolojiyle tanışılan ikincil sözlü kültür çağında da hem yazılı kültürle

hem de sözlü kültürle iç içe olur. 

Oğuz Türklerinin yaşadığı geniş bir coğrafyada bu edebiyatın temsilcilerine geçmişten günümüze kadar

değişik adlar verildiği görülür. Türkiye’de, sözlü kültür geleneklerine bağlı olarak sanatını icra eden ozanlar,

âşıklar, derviş şairler ile bu şairlerin yolunda gelenekli şiir yazan kişiler günümüzde genellikle halk şairi

terimi altında toplanır. 

Elinizdeki kitapta, âşık edebiyatının kökenleri, oluşumu ve gelişimi, yüzyıllara göre âşık edebiyatı, âşık

edebiyatı gelenekleri ve temsilcileri üzerine yapılan çalışmalar, Yozgat ve yöresinde halk şairliği gelenekleri

anlatılmakta; âşık edebiyatı nazım biçimleri ve nazım türleri, halk şairlerinin geçirdikleri aşamalar ve halk

şairlerine özgü gelenekler incelenmektedir. Sözlü edebiyat kaynaklı nazım biçimlerinden mani, koşma,

semaî, destan ile yazılı edebiyat kaynaklı nazım biçimlerinden divanî, semaî, kalenderî, satranç, vezn-i

aher, mesnevî hakkında bilgiler ve örnekler nazım biçimleri başlığı altında verilmektedir. Nazım şekillerine

bağlı olarak oluşturulan güzelleme, taşlama, yiğitleme, ağıtlama, öğütleme, hikmetleme, âşıkname gibi

nazım türleri de örneklerle açıklanmaktadır. Örneklerin Taşpınarlı halk şairlerinden seçilmesinde,

Taşpınar’ın âşıklar yatağı olarak adlandırılmasının payı büyüktür. Ünü Türkiye sınırlarını aşanlarla birlikte ilk

kez bu kitapta bilim dünyasına sunulan Taşpınarlı halk şairleri de bulunmaktadır. Bu sanatçıların

özgeçmişleri ile şiirlerinden örneklere yer verilmesi de kitabın önemini arttırmaktadır. 

Âşık edebiyatı ve âşıklık geleneklerinin ana çizgileriyle ele alındığı bu kitaptaki konular, yeni bir bakış

açısıyla değerlendirilmeye çalışılmaktadır. Kitap, halk bilimi alanında uzmanlaşanlarla, üniversitelerin Türk

Dili ve Edebiyatı Bölümü öğrencileri öncelikli olmak üzere, âşık edebiyatına ilgi duyan herkesin

beklentilerine genel hatlarıyla karşılık vermeyi amaçlamaktadır. Akademik bir kaygı taşımakla birlikte,

üniversite öğrencilerinin âşık edebiyatı derslerindeki gereksinimlerini karşılama düşüncesi de belirgindir.