Algılanan Dünya: Sohbetler Maurice Merleau-Ponty

Güncelliğiyle insanı şaşırtan bu metin Merleau - Ponty’nin 1948’de yaptığı radyo konuşmalarından oluşuyor. Kısalığından umulmayacak bir başarısı var: Aradan geçen altmış yıl boyunca yapılagelen birçok ateşli felsefi tartışma burdan son derece anlaşılır ve akıcı bir dille önceden haber veriliyor: Bilim ile diğer bilme biçimleri arasındaki ilişki; gözünü sonsuzluğa diken “tanrısal perspektiften vazgeçip daha mütevazı, daha “insanca“ görme biçimlerinin peşine düşen modern resim ile bilimdeki son gelişmeler arasındaki koşutluk; insanı vücutsuz bir zihin olarak tasarlayan Kartezyen ikici bilim modelinin iflası ile birlikte nesnelerle içli dışlı bir vücut sahibi olduğunu keşfeden, kendindeki hayvanlık, çocukluk, delilik ve ilkellikle hesaplaşma dürüstlüğünü gösterebilen bir insanlık tahayyülü...
Merleau-Ponty, akılcılığın hegemonyasına karşı “insan deneyiminin bütün öğelerine“, özellikle de hep yanıltıcı ve ikincil sayılagelmiş “algı“ya, duyularımıza, vücudumuza hakkını vermeye çalışan bir filozof. İçinde bulunduğumuz doğal ve kültürel dünyaya algı üzerinden nasıl sıkı sıkıya bağlı olduğumuzu serimleyen bu güzel kitabın, sanata, görmeye ve fenomenolojiye ilgi duyan okurlar kadar, siyasal alanla felsefeyi birlikte düşünenler tarafından da zevkle okunacağını umuyoruz. Çünkü şunu söyleyen bir filozofla karşı karşıyayız: “Saf zihinlerden oluşan bir topluluk olmakla övünmeyelim artık, toplumlarımızda birbirimizle kurduğumuz ilişkilerin gerçekten ne olduğunu görelim: çoğunlukla köle-efendi ilişkileri bunlar.“
(Arka Kapak)
Maurice Merleau-Pointy bu yedi “sohbeti“ bir radyo programı için kaleme aldı ve 1948’de radyoda okudu. Fransız Radyo Yayını Programı uyarınca altı tanesi 9 Ekim-13 Kasım 1948 tarihleri arasında cumartesiden cumartesiye Fransız ulusal kanalında yayımlandı. “Fransız Kültür Saati“ adlı program için kaydedilen sohbetler hiçbir dış müdahale olmadan okundu. Programların kayıtları INA’da (Fransız Görsel İşitsel İletişim Kurumu) muhafaza edilmektedir.
Programın cumartesi günkü konusu düşüncenin oluşumuydu. Maurice Merleau-Ponty’nin sohbetleri, Georges Davy (ilkellerin psikolojisi), Emmanuel Mounier (kişilik psikolojisi), doktor Maxime Laignel-Lavastine (psikanaliz) ve akademisyen Émile Henriot’nunkilerle (yazında psikolojik konular) aynı gün yayımlanıyordu. INA arşivlerine bakılırsa, hiçbir giriş, katılımcılara ve her programın konusuna ilişkin hiçbir sunuş elimizde kalmamış.
Merleau-Ponty bu sohbetleri bir dizi gibi tasarlayıp her bölümüne bir başlık verdi: Sohbetlerin bu basımı Maurice Merleau-Ponty’nin elyazması bir planı izleyerek daktiloda yazdığı metinlerden yola çıkılarak oluşturuldu. Özel bir koleksiyonda bulunan bu sayfalarda Merleau-Ponty’nin elinden çıkan düzeltmeler de bulunmaktadır.
Kaydın çoğu Merleau-Ponty’nin yazdıklarını okumasından oluşuyor. Kimi zaman felsefeci metinden sözcükler çıkarmış, eklemiş, tümce yapısını değiştirmiş, bir parçasını değiştirmiştir; bu farklılıkları asteriksli dipnotlarla gösterdik. Kaynakça bilgileri içinse asteriksli dipnotlar kullandık ve Merleau-Ponty’yle çağdaşlarının elinde bulunmuş olabilecek yayınları araştırıp bulmaya özen gösterdik. Bu araştırmalar felsefecinin yeni çalışmaları ve yayınları son derece yakından izlediğini de gösteriyor.
Sohbetlerin yayınına ilişkin araştırmalarımızda bize yardımcı olanlara ve özellikle INA’dakilere teşekkür ederiz.

Stéphanie Ménasé
(Sunuş, s. 7-8)