Alacaklarda Zamanaşımı Erhan Günay

Yargı içtihadında da belirtildiği üzere; "özel hukukta teknik bir kavram olan zamanaşımı, bir hakkın kazanılmasında veya kaybedilmesinde kanunun kabul etmiş olduğu sürenin tükenmesi anlamına gelmektedir. … Yasada hangi hakların zamanaşımına uğrayacağı, hangilerinin uğramayacağı belirli bir sistem halinde düzenlenmiş değildir. Mevcut hukuk düzeni ve mevzuata göre borçlar, ticaret, eşya ve kamu hukukundan kaynaklanmış olsun bütün alacaklar zamanaşımına tabidir. Kural olarak yalnız alacak hakları zamanaşımına bağlanmıştır. Alacak hakları; alacaklıya, borçludan bir edimi yerine getirmesini isteme yetkisini veren haklardır. Mülkiyet hakkı ve diğer ayni talepler kural olarak zamanaşımına uğramazlar"

Zamanaşımına uğramış alacak ortadan kalkmış sayılmaz, borçlunun kendisine karşı açılmış bulunan alacak davasında alacaklıya yönelik bir defide bulunması gerekir. İçtihatlardaki yerleşik kabule göre zamanaşımı, hukuki niteliği itibariyle maddi hukuktan kaynaklanan bir defi olup, usul hukuku anlamında ise bir savunma aracıdır. Bu defi ileri süren davalı (borçlu) bu sürenin dolduğunu kanıtlama yükü altındadır. Yasanın öngördüğü sürelerde hakkını aramayan alacaklı, bu ihmalinin sonucunu katlanmak zorunda kalacak ve dava, zamanaşımı defi yüzünden retle sonuçlanacaktır. Alacak istemlerinde alacaklının talep hakkının süresinde yapılmadığı definin varlığı ise mahkemece aranacaktır. Yoksa "… zamanaşımı ileri sürülmedikçe hakim bunu kendiliğinden göz önüne alamaz."(TBK m.161)

Kitabın giriş bölümünde zamanaşımı hakkında genel hukuki bilgiler verildikten sonra devamında; TBK m.146-161 maddelerinde yer alan zamanaşımına ilişkin hükümler, bağlı alacaklarda zamanaşımı, zamanaşımının durması, zamanaşımının kesilmesi, davanın reddinde ek süre, taşınır rehni ile güvenceye bağlanmış alacaklar, zamanaşımından feragat, zamanaşımının ileri sürülmesi, TBK m.146-161 maddeleri dışında kalan zamanaşımına ilişkin hükümleri ile uygulaması yoğun olan bazı özel kanunlardaki zamanaşımına ilişkin hükümler incelenmiştir. Her bölümün sonunda o bölümle ilgili Yargıtay Kararlarına yer verilmiştir.

Konu Başlıkları
TBK'nın Zamanaşımına İlişkin Hükümleri
Bağlı Alacaklarda Zamanaşımı
Zamanaşımının Durması, Kesilmesi
Davanın Reddinde Ek Süre
Taşınır Rehni ile Güvenceye Bağlanmış Alacaklar
Zamanaşımından Feragat
Zamanaşımının İleri Sürülmesi
Özel Kanunlardaki Zamanaşımına İlişkin Hükümler