Adli Tahkikat Rehberi Umut Salih Tiryakioğlu

Cumhuriyet savcısı olarak göreve başladığım ilk zamanlarda, adli soruşturmalarla ilgili birçok şeyin kitaplarda yazmadığını fark etmiştim. Suç soruşturmasında hem savcıların hem de kolluk görevlilerinin deneyimli olmaları oldukça önem arz ediyordu. Kaliteli bir soruşturma yapmanın yolu, tüm delilleri süratle toplamaktan geçiyordu. Bunun için de soruşturmada görevli kişilerin, kanıtları bulmak için nereye bakacaklarını iyi bilmeleri gerekiyordu. Benzer olay ve durumlarla defalarca karşılaşmış olan görevliler, doğal olarak, tahkikat sürecini de iyi yönetebiliyorlardı. Dolayısıyla hem adliyelerde hem de kolluk birimlerinde mesleğe yeni başlamış kamu görevlilerinin, işlerini yaparken, deneyimli meslektaşlarının görüşlerine başvurmaları kaçınılmaz oluyordu. Sistem içerisinde bir nevi usta-çırak ilişkisi geçerliydi.

Çok değerli hukukçularla çalışma imkanı bulduğum için kendimi bu konuda şanslı sayıyorum. Ancak adli soruşturma yapmakla görevli birçok arkadaşımın her zaman bu imkanı bulamadıklarını, vazifelerini yerine getirirken pek çok güçlükle karşı karşıya kaldıklarını biliyorum.

Yıllarca müracaat bürosunda çalışmak vesilesiyle çeşit çeşit mağdur ve suçlu profiliyle, sıra dışı denilebilecek çok sayıda adli olayla karşılaştım. Adli personelin görevlerini yaparken yaşadıkları zorluklara tanık oldum. Adalet mekanizması içinde yer alan kurumlarımızın güçlü ve zayıf yönlerini değerlendirme fırsatım oldu.

Meselelere toptancı bir bakış açısıyla yaklaşmak, işin kolayına kaçmak olur. Ama mesleki tecrübelerim sonucunda; iş yoğunluğunun yarattığı zihinsel yük, toplum kesimlerindeki adalet algısı ile yasal mevzuatın her zaman örtüşmemesi, Cumhuriyet savcıları ile adli kolluk görevlileri arasında ideal bir işbirliği ortamının sağlanamaması, hukuk ve soruşturma yöntemleri konusunda yeterince bilgili olunamaması gibi yaygın bazı problemlerimiz olduğu kanısına vardım.

Bütün bu sorunların üstesinden bir anda gelmeye gücümüz yetmeyebilir. Ancak işimizi en iyi şekilde yapmaya gayret etmek bizim elimizdedir. Kendimizi geliştirmek için kişisel olarak çaba sarf edebiliriz. Her ne kadar soruşturma faaliyeti bir ekip işi olsa da, işini iyi bilen ve uygulayan tek bir kişi bile, başkalarının ulaşamadığı çok önemli neticelere ulaşmada muvaffak olabilir. Bu nedenle hukuk bilimini somut adli vakalar karşısında uygulamakla sorumlu olan görevlilerin, ortalamanın üzerinde bir bilgiye ve azme sahip olmaları beklenmektedir. Bilmeden becerikli olunamaz. Çünkü sonuç alındığı düşünülse bile, bu sonuç hiçbir anlam ifade etmeyebilir.

Türk ceza hukuku sistemi, neye mal olursa olsun delil elde etmeye dayalı bir sistem değildir. Sadece hukuka uygun olarak elde edilen deliller, yargılamada ispat aracı olarak kullanılabilmektedir. Bu nedenle -meslek tecrübesiyle birlikte- ceza yasalarını, usul hükümlerini ve yüksek yargının güncel içtihatlarını da iyi bilmek bir zorunluluktur.

Uygulamacılar için faydalı olacağına inandığım bu çalışmayı, bu düşüncelerle kaleme aldım. Elbette her insan ya da olay, emsallerinden farklı özellikler taşır. Çok benzer adli vakaların bile kendine özgü hususiyetleri vardır. Meselelere her zaman şabloncu bir bakış açısıyla yaklaşmak, hatalara neden olabilir. Teknolojik gelişmelerle birlikte, suça ve suçluluğa dair olgular da sürekli olarak değişikliğe uğramaktadır. Suçla mücadelede yeni yöntemlere başvurmak kaçınılmaz bir hale gelmektedir. Yine de yaratıcılık ve gelişme, ancak belli bir temel üzerine inşa edilebilir.

Bu amaçla tüm ceza hukuku uygulayıcılarının istifade edebilecekleri temel bir rehber kitap ortaya koymaya çalıştım. Soruşturma ve kovuşturma sürecinin bir resmini sunabilmek gayesiyle, bölümleri kronolojik bir sıraya göre oluşturdum. Birinci bölümde soruşturma işlemlerine başlayan adli kolluk görevlilerince düzenlenmesi gereken tutanaklar, ikinci bölümde olay yeri inceleme işlemleri ve adli bilimler, üçüncü bölümde koruma tedbirleri, dördüncü bölümde ifade/sorgu ve bilgi alma taktikleri, beşinci bölümde ise suç tiplerine göre yapılması gereken soruşturma ve kovuşturma işlemleri ile güncel içtihatlar konularını işledim.

Bu çalışmanın, Türk ceza hukuku uygulayıcılarına faydalı olmasını gönülden temenni ediyorum.