Uluslararası Deniz Hukukunda Hakkın Kötüye Kullanılması Yasağı Gökey Saraçyakupoğlu

Farklı ulusal hukuk sistemlerine dâhil olan ulusal hukuk düzenlerinde mutlak bir hak niteliğindeki mülkiyet hakkını ve aynı zamanda da idarenin takdir yetkisini sınırlandırma amacını taşıyan hakkın kötüye kullanılması yasağı, uluslararası deniz hukukunu tümüyle düzenlemeyi hedefleyen ve 9 yıllık uzun bir çalışmanın ürünü olan 1982 Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi'nin (BMDHS) “İyiniyet ve Hakkın Kötüye Kullanılması” başlıklı 300. maddesinde doğrudan düzenlenmiştir.
Uluslararası hukukun çeşitli dallarına yönelik kodifikasyon çalışmalarında farklı şekillerde ele alınan hakkın kötüye kullanılması yasağının, Uluslararası Adalet Divanı Statüsü'nün 38/1-c maddesi kapsamında bir “hukukun genel ilkesi” niteliğinde olup olmadığına yönelik çeşitli tartışmalar bulunsa da yasağın özellikle BMDHS'de yer alarak bir uyarlama işleminden geçmesi nedeniyle bir hukukun genel ilkesi hâline geldiği kesindir. Diğer taraftan 300. maddeye başta Uluslararası Deniz Hukuku Mahkemesi olmak üzere uluslararası mahkemeler tarafından çok fazla başvurulmamasından dolayı hakkın kötüye kullanılması yasağının uluslararası deniz hukuku bağlamında hangi eylemleri kapsadığına yönelik günümüze kadar tam bir belirleme yapılamamıştır.
Bu çalışma, asıl olarak hakkın kötüye kullanılması yasağına ilişkin yukarıda ifade edilen belirsizliklere, yasağın ulusal hukuk düzenlerindeki yerinin ve bir hukukun genel ilkesi hâline gelmesi sırasında maruz kaldığı uyarlama işleminin detaylı bir şekilde ele alınmasıyla cevap bulma uğraşının bir ürünüdür.