Genel Işlem Koşullarında Saydamlık Denetimi Doğa Ekrem Doğancı

Genel işlem koşulları birçok yararlı fonksiyonlar içermesi yanında kötüye kullanılma riski de taşır. Dürüstlük kuralına aykırı genel işlem koşulu kullanımının sözleşmeler hukukuna yönelik önemli bir yönü bulunmaktadır. Buna göre, genel işlem koşulları kontrol mekanizması ve bunun aşamaları, Türk Borçlar Kanunu'nun 20 ila 25. maddeleri arasında ayrıntılı bir şekilde düzenlenmiştir. Saydamlık kuralıda genel işlem koşulu hukukunun gelişimi sırasında yaşanan en önemli yenilik ve prensiplerinden biri olarak kabul edilmektedir. Bu bağlamda Saydamlık kuralının genel işlem koşulu denetim aşamalarındaki yerinin tespiti önem taşır. "Hukuk mistiği" olarak da nitelendirilen saydamlık kuralının sahip olduğu yüksek potansiyel ve vaatler, bizi bu çalışma kapsamında bu kuralın daha yakından incelenmesine, onun esaslarının, kriterlerinin, dogmatiği yerinin Türk genel işlem koşulları hukukunda da tespit edilip somutlaştırılmaya çalışılmasına teşvik etmektedir. Kitabımızda ilk olarak saydamlık kuralının tanımı, fonksiyonları ve buna ilişkin kabul edilen bazı ayrımlar aktarılacak. Daha sonraki bölümde saydamlık kuralının TBK m. 20 vd.'da yer alan ön denetim, kapsam, yorum, içerik ve saydamlık denetimler aşamalarındaki anlamı değerlendirilecektir